Rutte over asielinstroom: geen garantie dat niemand in het gras moet slapen

De grote toename van het aantal asielzoekers leidt tot "intensieve gesprekken" in het kabinet. "Met deze aantallen kan ik niet garanderen dat er deze zomer niemand meer in het gras hoeft te slapen." Dat signaal gaf premier Mark Rutte op zijn wekelijkse persconferentie.

Uit cijfers die de NOS deze week publiceerde blijkt dat dit jaar, volgens het maximale scenario, zo'n 76.000 personen asiel komen aanvragen. Dat aantal kan de komende jaren zo hoog blijven.

Een wat lagere schatting komt uit rond de 67.000 personen. Nog steeds veel meer dan de laatste prognose van het kabinet van 50.650 asielzoekers, exclusief Oekraïners.

Het kabinet komt met maatregelen en dat zal eerder binnen weken dan maanden zijn, verwacht Rutte. "Het leidt tot grote maatschappelijke vraagstukken over opvang, onderwijs, huisvesting. Die moeten we zien te beantwoorden en dat is niet eenvoudig." Hij denkt wel dat de coalitiepartijen VVD, D66, CDA en CU eruit komen, ondanks de grote politieke tegenstellingen.

"We komen niet met een groot, stoer pakket. Het zal een combinatie zijn van dingen die we al doen, het finetunen van maatregelen en dingen die we al in gang hadden gezet."

Weinig nieuwe opties

Dat het kabinet niet met zo'n 'groot, stoer pakket' aan nieuwe maatregelen komt heeft voor een groot deel te maken met de vergaande verschillen van mening binnen de coalitie. Grofweg staan VVD en CDA tegenover D66 en CU en zijn er weinig nieuwe opties die op steun van alle partijen kunnen rekenen.

Zo wil het CDA bijvoorbeeld een twee-status-stelsel waarbij asielzoekers die mogen blijven ook een tijdelijke verblijfsvergunning kunnen krijgen. De tijdelijke is voor één tot drie jaar, en er mag geen beroep worden gedaan op gezinshereniging. De VVD wil dit plan wel steunen.

Maar de ChristenUnie vindt het niets, zegt Kamerlid Don Ceder: "Ik kan het niet serieus nemen, dat proefballonnetje. Het leidt tot een eindeloze stroom aan bezwaarprocedures en de IND heeft het al zo druk."

Ruben Brekelmans van de VVD wil meer ongewenstverklaringen. Nu kunnen alleen uitgeprocedeerde asielzoekers die een gevaar zijn voor Nederland ongewenst verklaard worden. Dat moet gaan gelden voor alle uitgeprocedeerden die hun uitzetting tegenwerken. Zo staat het ook in het regeerakkoord, maar deze maatregel is nog steeds niet uitgevoerd.

Hij houdt de andere partijen aan de afspraken. "We hebben in het regeerakkoord afgesproken dat er grip moet komen op migratie. Die is er nu duidelijk niet."

Waar D66 en de CU de oplossing zien in het verbeteren van Europese afspraken over een eerlijke verdeling van alle asielzoekers, richten VVD en CDA zich meer op het internationaal stoppen van de asielinstroom. Bijvoorbeeld door migratiedeals met Noord-Afrikaanse landen als Tunesië en het strenger bewaken van de buitengrenzen.

De belofte aan zijn eigen VVD om de instroom te verminderen staat, zegt Rutte. Internationaal is hij daar ook mee bezig. De Italiaanse regering riep woensdag de noodtoestand uit en Rutte heeft de Italiaanse premier Meloni daarna niet zelf gesproken, maar de gesprekken over Tunesië lopen wel, zegt hij.

Rutte: "Tunesië lijkt weinig te doen aan de enorme uitstroom over zee richting Italië. Dat is echt een probleem. Daar ging het gisteren ook met de Franse president Macron over."

Bij het kabinet liggen inmiddels allerlei voorstellen op tafel, bijvoorbeeld veilige regio's aanwijzen in voor de rest onveilige landen, zodat mensen eerder kunnen worden afgewezen of teruggestuurd. Of uitgeprocedeerde asielzoekers langer in detentie houden als ze niet uitgezet kunnen worden. Van de Europese grensbewaker Frontex kan een soort leger worden gemaakt. Er kan een maximum worden gesteld aan de asielinstroom, of er kunnen opvanglocaties buiten de EU worden ingericht.

Maar voorlopig zijn door de meningsverschillen binnen de coalitie de afspraken uit het regeerakkoord het maximum haalbare. En van het openbreken van het regeerakkoord zoals bij stikstof is geen sprake, zegt Rutte.