Voetbalgeweld neemt toe, steeds meer stewards haken af: 'Situatie alarmerend'
Stewards keren het betaald voetbal steeds meer de rug toe. De agressie en het geweld van afgelopen tijd zijn een belangrijke reden om te stoppen. Clubs die hun stewards zien afhaken, hebben de grootste moeite met het werven van nieuwe aanwas.
Dat blijkt uit gesprekken die de NOS voerde met clubdirecteuren, gemeenten en veiligheidsspecialisten in het voetbal. Om voor de stewards in de bres te springen werkt de KNVB aan een landelijke stewardcampagne.
Geen reclame
"Je ziet overal in het betaald voetbal een terugloop in het aantal stewards en jongeren staan al helemaal niet klaar om dit te doen. De agressie in stadions is zeker geen reclame om nieuwe stewards te werven", zegt Frank van Mosselveld, algemeen directeur van RKC.
Andere clubs herkennen dat beeld. "Wij als clubs hebben lang geprofiteerd van de nagenoeg gratis inzet van stewards. Die tijd lijkt voorbij", zegt NEC-bestuurder Wilco van Schaik. Hij noemt stewards 'onmisbaar' en pleit voor veel meer waardering.
Iedere wedstrijd hebben we aanvulling nodig vanuit een beveiligingsbedrijf. Je moet de posities goed bezet hebben, anders heb je gewoon een probleem.
Van Schaik: "Het respect in stadions neemt af en de maatschappij verruwt. Als je pakweg drieëntwintig bent, ga je op dit moment niet voor een paar euro met zo'n geel hesje staan."
Elke club heeft momenteel vacatures om steward te worden, maar animo is ver te zoeken. Want wie wil steward worden, terwijl er haast wekelijks incidenten plaatsvinden?
Uit een recente enquête onder veiligheidscoördinatoren van clubs blijkt dat agressie in stadions er stevig inhakt bij stewards. Het is een van de belangrijkste redenen om te stoppen.
Dit jaar ontvangen clubs een 'handboek voor stewarding' van de voetbalbond, ingezien door de NOS. Tot in detail wordt hierin beschreven hoe clubs stewards kunnen werven en behouden.
Volgens de KNVB is het moment gekomen om op de barricades te gaan staan voor stewards. Met een landelijke stewardcampagne wil de bond de komende maanden de vrijwillige veiligheidsmedewerker voor zich winnen, maar ook beschermen tegen agressie.
Weerbaarheidstrainingen om stewards voor te bereiden op escalaties maken deel uit van dit initiatief. Ook de maatregel om snel te staken bij het gooien van voorwerpen is mede genomen om de veiligheid van stewards te bewaken, zo stelt de KNVB.
Vers in het geheugen: het bebloede hoofd van Ajacied Davy Klaassen, een vuist in het gezicht van FC Groningen-speler Jetro Willems, biergooiers en veel gestaakte wedstrijden. Het is een kleine greep uit een lange reeks.
Pure anti-reclame voor het voetbal, vindt ook Olav (47), steward bij PSV en vandaag aanwezig bij de bekerfinale. Volgens hem is de beroepsgroep het gedoe in stadions kotsbeu.
"Mijn collega's zijn er klaar mee. Die hebben zoiets van: dit moet onderhand eens stoppen. Hierdoor wordt nieuwe aanwas ook afgeschrikt."
Stewards die afhaken vanwege geweld en agressie? Ja, Olav snapt dat wel. "Daar kan ik me iets bij voorstellen. Maar persoonlijk kan ik dat makkelijk langs me neerleggen. Dat scheelt ook veel."
Olav vertelt hoe hij bij PSV terechtkwam:
"Toen ik in 2015 begon, hadden we ruim 400 stewards. Nu 270. Iedereen moet een stapje extra doen, bijvoorbeeld tijdens het fouilleren. Ik doe dat met liefde. Voor andere stewards in het land is het reden om te stoppen."
Olav staat bij thuiswedstrijden bij de harde kern, in een van de hoeken van het Philips Stadion. Afgelopen jaar daalde het aantal stewards hier van bijna 70 naar een krappe 40 personen.
"Iedere wedstrijd hebben we aanvulling nodig vanuit een beveiligingsbedrijf. Je moet de posities goed bezet hebben, anders heb je gewoon een probleem."
Hoe het komt dat clubs kampen met stewardkrapte? Volgens Frank Wijnveld, een vooraanstaand expert op het gebied van voetbalveiligheid, is corona de grote boosdoener. Sindsdien zitten clubs in een 'overlevingsmodus' en zijn er 'ernstige tekorten' onder stewards.
"Stewards zijn tijdens corona, toen in lege stadions werd gespeeld, weggewaaid", zegt Wijnveld. Een woordvoerder van sc Heerenveen onderschrijft dat beeld. "Er zijn in de afgelopen twee jaar bijna 60 mensen bij ons gestopt."
Oudere stewards zwaaien af en jongeren kiezen voor beter betaalde alternatieven. Om tribunes te bemannen zijn clubs hun toevlucht gaan zoeken in de particuliere beveiligingsbranche, maar ook daar zijn grote personeelstekorten.
We zien op heel veel plekken dat er niet voldoende wordt samengewerkt, gecontroleerd of scherp is op de veiligheidssituatie. We zien de afgelopen maanden de incidenten toenemen.
Wijnveld constateert dat clubs nu steeds vaker kijken naar ROC-studenten in opleiding.
"Die worden nu in een stewardjas gezet. Volgens de wet mag dat ook, maar wel onder toezicht. We zien in verschillende Nederlandse stadions dat daar niet aan voldaan wordt. Dat betekent dat de robuustheid van de veiligheidsorganisatie ontzettend naar beneden gaat."
'Situatie alarmerend'
"Wat mij betreft is de situatie alarmerend op dit moment", zegt Wijnveld. Hij ziet sinds corona een cocktail ontstaan van verslapping, minder aandacht voor veiligheid, toezicht en controle. Dat gekoppeld aan volle stadions, teruglopende stewardaantallen en toenemende incidenten maakt hem somber. Het is wachten op ongelukken, zegt hij.
Als voorbeeld noemt Wijnveld het promotieduel tussen ADO Den Haag en Excelsior, nog geen jaar geleden. Hier werd destijds met slechts 35 stewards gewerkt, ver onder het minimum zoals was vastgelegd in afspraken met KNVB, politie en gemeente. Ook bleek een deel van de stewards niet opgeleid en over verlopen certificaten te beschikken. Toezicht ontbrak op alle fronten.
Honkbalknuppel
Uiteindelijk escaleerde de boel. Supporters bestormden het veld, bij ingangen werd amper gecontroleerd. Vuurwerk en zelfs een honkbalknuppel konden zonder problemen naar binnen gesmokkeld worden.
Wijnveld, die de situatie bij ADO analyseerde namens de gemeente Den Haag, noemt deze wedstrijd geen incident. Het kan overal gebeuren.
"We zien op heel veel plekken dat er niet voldoende wordt samengewerkt, gecontroleerd of scherp is op de veiligheidssituatie. Inmiddels zijn we wel weer vol gas aan het voetballen en zien we afgelopen maanden de incidenten toenemen. Daar zit een causaal verband tussen."
