Over een week gaat Nederland weer naar de stembus voor de Provinciale Staten en de waterschappen. Hoewel het aantal vrouwen in de politiek nog nooit zo hoog is geweest, denken experts dat er nooit zo veel vrouwelijke politici zullen zijn als mannelijke. Een van de oorzaken: vrouwenhaat, oftewel misogynie.
Uit cijfers van het ministerie van Binnenlandse Zaken bleek vorig jaar al dat vrouwelijke bestuurders meer te maken krijgen met agressie en geweld dan mannelijke: 55 procent van de vrouwen tegen 46 procent van de mannen.
"Als we niet oppassen, stagneert het aantal vrouwen in de politiek of neemt het zelfs af", zegt Liza Mügge, hoofddocent politicologie aan de Universiteit van Amsterdam. "Gendergelijkheid is nog nooit zo groot geweest als nu, maar je ziet dat de weerstand tegen vrouwen in de politiek ook toeneemt."
"Ik kom je halen" of "Je bent een vieze pedo". Statenlid Marlou Jenneskens van D66 in Limburg krijgt met grote regelmaat bedreigende berichten binnen. "Na iedere tweet die ik online zet, is het raak", zegt ze. "Soms is het zo bedreigend dat ik aangifte moet doen."
Volgens politicoloog Mügge lijdt het werk van politici inhoudelijk onder de bedreigingen. "Omgaan met geweld kost veel tijd. Dan is er minder tijd om je bezig te houden met je politieke werk. Als je minder zichtbaar bent, kan dat gevolgen hebben voor je positie in de partij en de doorstroming van vrouwen naar hogere functies."
Jenneskens merkt dat ook: "Je denkt wel drie keer na voordat je iets online zet. Die bedreigingen doen me meer dan ik zou willen, ik denk veel na over wat wel en niet kan. En het heeft ook veel invloed op mijn omgeving. Mijn moeder maakt zich bijvoorbeeld regelmatig zorgen als ik vertel wat voor berichten ik binnenkrijg."
Niet alleen vrouwelijke bestuurders worden bedreigd. Toch is er volgens Mügge een verschil tussen de bedreigingen aan het adres van mannen en vrouwen. "Alle politici die te maken hebben met controversiële dossiers, zoals corona of stikstof, kunnen weerstand verwachten. Maar bij vrouwen komt daarbovenop dat ze ook weerstand ondervinden van het feit dat ze vrouw zijn. Er zijn vaak meer bedreigingen, en in een andere vorm. Seksistisch en op de persoon."
Ook Devika Partiman ziet dat. Zij is directeur van Stem op een Vrouw, een platform dat zich inzet voor meer vrouwen in de politiek. "We horen dat continu, en dan met name van jonge vrouwen. Het is doorlopend een thema bij ons." Volgens Stem op een Vrouw is momenteel zo'n 33 procent van de politici in de Provinciale Staten vrouw, en bij de waterschappen 27 procent.
'Desastreus voor democratie'
Om dat aantal te laten groeien, zijn vrouwen nodig met politieke ambities. "Maar misogynie kan voor jonge politici een reden zijn om uit te stromen en voor aspirant-politici om er niet eens aan te beginnen", zegt Mügge. "Dat is desastreus voor de democratie. Zo houd je vrouwen uit de politiek. Als we dit vrouwonvriendelijke klimaat niet aanpakken, vrees ik dat het percentage vrouwen in de politiek niet veel meer zal groeien."
Door voorkeursstemmen zijn de afgelopen jaren tientallen extra vrouwen in gemeenteraden of de Provinciale Staten beland. "Maar die krijgen stuk voor stuk te maken met haat en geweld", zegt Partiman. "We blijven achter onze missie staan, maar we kunnen deze vrouwen niet zomaar de politiek in sturen." Om een veiliger werkklimaat te creëren, geeft Stem op een Vrouw sinds kort trainingen aan politieke partijen.
Mügge hoopt dat meer mensen zich gaan uitspreken tegen vrouwenhaat. "Kijk naar Sigrid Kaag en Sylvana Simons, zij maken het bespreekbaar. Zij zorgen er zo voor dat het niet alleen iets is dat hen raakt, maar maken het een probleem van de samenleving." Ook zou er meer onderzoek gedaan moeten worden naar de kern van het probleem. "We weten nog veel te weinig over wie de mensen zijn die dit doen en waarom ze dit doen."
'Een plek voor iedereen'
De Limburgse Jenneskens gaat er als lijsttrekker toch vol voor tijdens de aanstaande verkiezingen. "Ik wil dat de politiek een plek is voor iedereen, niet alleen voor de mensen die het hardst schreeuwen. Het doet er echt toe, het is mooi en nodig voor de democratie. Als ik er even doorheen zit, denk ik bijvoorbeeld aan al die groene schoolpleinen die we gerealiseerd hebben."
