Klimaatcrisis, asielzoekersopvangcrisis, inflatie. En dan hebben we het nog niet over honger, armoede en onderdrukking in de wereld of de oorlog in Oekraïne. Voor wie het nieuws volgt en begaan is met mensen die lijden, was 2022 een deprimerend jaar. Hoe wapen je je tegen neerslachtigheid? Zijn er nog lichtpuntjes? Ja, die zijn er, zeggen vijf Nederlanders elk vanuit de eigen achtergrond en ervaring.
Marleen Kool (46) studeerde theologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Ze is dominee en verbonden aan de protestantse Paaskerk in Baarn.
"Er komt veel tegelijk op ons af, en ik kan me voorstellen dat je daar heel neerslachtig van worden kan. Als je je daartegen wilt wapenen of daarop wilt antwoorden is dat met 'kleine goedheid'. Ik zie dat het helpt als mensen zorgdragen voor iemand, of iets dat hen raakt."
"Als je je met iets of iemand verbindt, ontstaat contact, solidariteit. Dat zag je hier in onze gemeente toen de mensen uit Oekraïne kwamen, dat dat bij mensen die hun huis openstelden een soort van rust gaf. Maar ook als je het hebt over de klimaatcrisis, dat mensen bij zichzelf kijken hoe zij verschil kunnen maken. Dat vind ik wel een lichtpunt, dat mensen zich er niet bij neerleggen, maar proberen iets te doen."
"Het is allemaal niet zo maakbaar, we hebben ons leven maar voor een klein deel in de hand. Franciscus van Assisi zei: 'Geef me de moed om te veranderen wat ik kan veranderen. Geef me de wijsheid om te accepteren wat ik niet kan veranderen. Geef me het inzicht om het verschil tussen beide te zien'. Dat helpt mensen om het behapbaar te houden. Niet van: er is te veel en ik kan er toch niets aan doen."
Rutger Bregman (34) is historicus en publicist. In De meeste mensen deugen (2019) schreef hij op basis van wetenschappelijke inzichten dat de mens van nature geneigd is het goede te doen. Dat leverde hem de NS Publieksprijs op.
"Er was ook veel goed nieuws, maar de nieuwsmedia zijn daar misschien niet de beste bron voor. Die focussen meestal op crises en uitzonderingen. Ik wil die crises niet ontkennen, maar het zal je verbazen hoe weinig aandacht er was voor positieve doorbraken. Zo was de kindersterfte het laagste ooit gemeten.
"Er was een grote doorbraak in de bestrijding van malaria, met een nieuw vaccin. Dat was ongelooflijk goed nieuws. 4 tot 5 procent van de mensen die ooit geleefd hebben, zijn gestorven aan malaria. De overgang naar hernieuwbare energie gaat veel sneller dan gedacht. In vijf landen is de doodstraf dit jaar afgeschaft. In India heeft het Hooggerechtshof abortus toegestaan, ook voor de 73 miljoen alleenstaande vrouwen in het land."
"Als de geschiedenis iets leert, dan is het dat het moeilijk is de geschiedenis te herkennen als je er midden in staat. Ik keek laatst naar het NOS Jaaroverzicht van 2012, met het "belangrijkste nieuws" uit dat jaar. Dat was een hele lijst met dingen die we nu vergeten zijn. De klimaatverandering zat er niet in, terwijl dat toen al nieuws had moeten zijn."
"Wat de geschiedenis ook leert, is dat technologische ontwikkelingen heel belangrijk zijn. Het afgelopen jaar is het onderzoekers gelukt om met kernfusie een recordhoeveelheid energie op te wekken. Stel je voor dat we straks een onbeperkte hoeveelheid schone energie kunnen opwekken, wat gaat dat betekenen?"
Siena Voppen-Wegkamp (100) groeide op op een boerderij met een vloer van leem bestrooid met zand. Toen haar vader overleed, bleef haar moeder met zeven kinderen achter. Voor haar was er alleen de lagere school, daarna moest ze haar moeder helpen op het land en in huis. Ze was 53 toen haar man overleed. Zeven van haar acht kinderen woonden toen nog thuis.
"Tegen de mensen die somber worden, zou ik willen zeggen: er wordt toch wel hard gewerkt aan van alles om de aarde leefbaar te houden. En er worden medicijnen gevonden voor allerlei ziektes, en de vluchtelingen die komen worden in centra opgenomen. Ik denk dat andere mensen daar ook hoop uit kunnen putten."
"Wat helpt, is goed voor elkaar zijn. Leef je leven goed. Geef geld wanneer je kan. Verder is mijn gezin voor mij heel belangrijk. Als het met de kinderen goed gaat, gaat het met mij ook goed. Wat ook belangrijk is, is dat ik mezelf goed kan vermaken. Ik doe spelletjes, lees de krant nog en ga naar de dagopvang om met andere mensen een spelletje te doen. Dat vind ik ook heel erg leuk, die contacten."
Paul van Tongeren (72) is emeritus hoogleraar wijsgerige ethiek in Nijmegen, Leiden en Leuven. Op dit moment is hij Denker des Vaderlands, een titel die om de twee jaar door de Stichting Maand van de Filosofie wordt toegekend.
"Het is ook mijn ervaring dat de problemen niet alleen gigantisch groot zijn, maar ook zo groot in aantal dat je je haast niet kan voorstellen dat we daar op een goede manier uitkomen. Maar misschien zit juist daar ook een lichtpuntje in."
"De problemen zijn inderdaad te groot om nog te kunnen denken dat ik aan de oplossing kan bijdragen. Maar daardoor ontdekken we misschien dat dat ook niet hoeft. Dat betekent niet dat ik niets moet doen, integendeel. Het betekent dat ik op mijn eigen kleine stukje wereld, in mijn eigen kleine stukje omgeving kan proberen iets goed te doen zonder dat te moeten verantwoorden als bijdrage aan de oplossing van de grote wereldproblemen. Het kleine goede dat ieder kan doen, heeft waarde op zich."
"Ik pleit voor het vermijden van het cynisme, dat alles wat je doet relativeert omdat het in het grote geheel van problemen zinloos is. Als we in onze kleine omgeving proberen iets goed te doen, mogen we daar zonder verwijzing naar een groter geheel een zekere tevredenheid over ervaren. Ik heb de hoop dat dat een lichtpuntje kan zijn."
Habtamu de Hoop (24) werd in 1998 te vondeling gelegd in een café in Addis Abeba, de hoofdstad van Ethiopië. Hij kwam als adoptiekind naar Nederland. Hij studeerde journalistiek en bestuurskunde, was raadslid in Friesland en presentator van het NTR-programma Het Klokhuis. Sinds vorig jaar is hij Tweede Kamerlid voor de PvdA.
"Ik zie geen generatie die in de put zit, maar jongeren die weer de straat op durven gaan. Mensen zoals Mert Kumru, die vooraan stond bij het woonprotest en niet accepteert dat betaalbaar wonen niet van ons is. Mensen zoals Annemiek van Straalen, die met haar 'Baas in eigen buik'-protest duizenden mensen van jong tot oud naar de Dam kreeg. Dit is de generatie die een kantelpunt vertegenwoordigt. Jongeren die weer voorzichtig collectief durven te denken. Dat geeft hoop."
"Als ik spreek met deze jonge mensen merk ik dat ze vooral ook snakken naar volksvertegenwoordigers die met dezelfde overtuiging - als zij mee de straat op gaan - politiek bedrijven. Ongelijkheid: van armoede tot de woningnood en de klimaatcrisis vragen om andere politieke antwoorden."
NOS op 3 maakte deze video over 2022:
