De klimaattop in het Egyptische Sharm-el-Sheikh begint vandaag formeel aan de laatste dag. Toch zullen maar weinig onderhandelaars verwachten dat ze vandaag hun koffers kunnen pakken. Daarvoor zijn de verschillen van mening over de belangrijkste onderwerpen te groot: de manier waarop de CO2-uitstoot moet dalen en het compenseren van ontwikkelingslanden voor de schade die zij ondervinden als gevolg van klimaatverandering.
"Wachten op de volgende klimaattop, of zelfs die daarna, is geen optie voor ons. Wij gaan hier niet weg zonder een schadefonds", zei Kathy Jetn il-Kijiner van de Marshalleilanden. "We hebben dat fonds nu nodig." De Marshalleilanden zijn een eilandengroep in de Stille Oceaan, tussen Hawaii en de Filipijnen. De meeste eilanden steken maar nauwelijks boven de zeespiegel uit.
Maar grote landen zijn minder enthousiast over een nieuw wereldwijd schadefonds. Toch heeft de Europese Unie gisteravond laat aangegeven te kunnen leven met een fonds voor klimaatschade, mits landen als China ook gaan bijdragen en het geld bestemd wordt voor de meest kwetsbare landen.
Eindelijk dynamiek
Volgens Bas Eickhout (GroenLinks), namens het Europese Parlement aanwezig in Sharm-el-Sheikh, ontstond er daarop voor het eerst echt beweging. "Met dit bod dwingt Europa partijen te reageren. Wat hard nodig is, want tot nu ligt er te weinig op tafel om tot echte onderhandelingen te komen. Hiermee lijkt eindelijk dynamiek te ontstaan", aldus Eickhout.
Aanvankelijk was ook de EU niet enthousiast over een wereldwijd schadefonds. Het tegengaan van de mondiale opwarming en het beschikbaar stellen van geld om landen te helpen was de afgelopen dagen een ingewikkelde kluwen geworden. Er zijn bovendien al verschillende geldstromen voor klimaatfinanciering, en nog een nieuw wereldwijd fonds is niet zomaar geregeld.
"Als je het met bestaande instrumenten kunt doen, zorgt dat ervoor dat je meteen kunt beginnen", zei Eurocommissaris Timmermans gistermiddag nog. "Als je een heel nieuw systeem wilt opzetten, dan duurt dat een hele tijd. En de meest kwetsbare landen hebben geen tijd." De EU was bang dat er te weinig landen geld zullen doneren om zo'n nieuw fonds te vullen.
China
Een andere angst is dat ook China ervan zal willen profiteren, terwijl dat in de ogen van de EU al lang geen arm land meer is. Sommige landen, zoals China, hebben in de afgelopen decennia een enorme economische groei doorgemaakt. Timmermans: "De wereld kan niet langer worden onderverdeeld tussen ontwikkelde en ontwikkelingslanden." Niettemin eisten 134 landen gisteren een "politiek signaal" dat er tegen eind 2024 een 'faciliteit' voor klimaatschade wordt opgericht.
Een vaak gehoord geluid op de klimaattop is dat "verlies en schade" zo'n belangrijk onderwerp is geworden, omdat landen er toe nu toe onvoldoende in zijn geslaagd om hun CO2-uitstoot snel genoeg naar beneden te krijgen. Daardoor ligt de wereld nu niet op schema om de opwarming beperkt te houden tot maximaal anderhalve graad. En daardoor kunnen klimaatschade en verliezen potentieel enorm gaan toenemen de komende decennia.
2030 klimaatneutraal
Gastland Egypte, tevens voorzitter van de klimaattop, kwam gisteren met een tekst, die nogal wat stof deed opwaaien. Er stonden meerdere onverwachte elementen in, die in de afgelopen weken nooit besproken zijn. Zoals dat rijke landen al in 2030 klimaatneutraal zouden moeten zijn. Dat is een veel moeilijker doel dan welk groot land dan ook tot nu toe heeft toegezegd. De EU en de VS hebben bijvoorbeeld gezegd dit in 2050 te willen bereiken en China in 2060.
Bas Eickhout denkt dat het geen serieus voorstel is. "Zelfs als groene politicus zie ik dat dit onrealistisch is, en bovendien werkt dit alleen maar frustratie in de hand. Het voelt als een ongeloofwaardig hoog bod, wat we de komende dagen in balans moeten krijgen." Wel vindt hij dat landen die zeggen dat Europa en andere rijke landen te weinig doen "natuurlijk wel een punt" hebben.
Een veelgehoorde klacht op de conferentie is dat landen veel te laat officiële tekstvoorstellen van Egypte hebben gekregen om over te kunnen onderhandelen. Daarom wordt nu verwacht dat de top door zal lopen tot in het weekend. Egypte als voorzitter heeft al laten weten dat het conferentiecentrum en alle faciliteiten nog tot zondag beschikbaar zullen zijn. Ook de catering en transportmogelijkheden blijven tot zondag operationeel.
