Democraten slaan alarm in de eindsprint voor de verkiezing van een nieuw Congres in de Verenigde Staten, op 8 november. Bovenaan het lijstje zorgen van de kiezer staat de torenhoge inflatie. Net als elders in de wereld is het leven voor veel Amerikanen in rap tempo duurder geworden. De kiezer legt de schuld vooral bij het economisch beleid van president Biden.
Het moet nagelbijten zijn in de campagnekantoren van de Democraten, die vol vertrouwen de herfst ingingen. In de zomermaanden behaalden ze het ene politieke succes na het andere: miljardeninvesteringen in de Amerikaanse chipindustrie, een strengere wapenwet en een historisch pakket aan klimaat- en milieumaatregelen.
En dat terwijl de Republikeinen vooral in het nieuws kwamen door strenge abortuswetten en kandidaten die de mythe van de gestolen presidentsverkiezingen van twee jaar geleden nog vurig verkondigen. Die dreigen zich ook niet neer te leggen bij de volgende verkiezingsuitslag.
Zou de officieuze campagnewet it's the economy, stupid, worden vervangen door it's the democracy, stupid? De kiezer lijkt vooralsnog met z'n portemonnee te stemmen.
En toch: bij de midterm-verkiezingen gaat het óók om de democratie, zie je in deze uitlegvideo van correspondent Lucas Waagmeester:
Op de Atlanta State Farmers Market is de inflatie sterk voelbaar. De naam suggereert een kleinschalige boerenmarkt met vers gemaakte jams en heilzame kruidenthee, maar het reusachtige terrein van bijna negentig voetbalvelden is een van de belangrijkste distributiepunten van groenten en fruit voor heel Amerika.
Bij stand 26 stapt handelaar Juan van zijn heftruck af en inspecteert de nieuwe pallets bananen en paprika's die net zijn binnengekomen. Hij doet dit werk al twintig jaar en de zaken zijn in tijden niet zo slecht geweest, zegt hij. "Het is heel rustig en dat komt door al die prijsverhogingen. De prijs van broccoli hebben we in korte tijd al tien keer moeten verhogen. Daardoor blijven mensen weg."
Veel ondernemers zoals Juan verhogen hun prijzen door de stijgende kosten en maken minder winst of draaien verlies. Amerikaanse consumenten geven meer uit aan boodschappen, benzine en huisvesting en steken zich net als bij vorige crises opnieuw in de creditcard-schulden om hun rekeningen te betalen.
Volgens economen kampt Atlanta, de grootste stad van Georgia, met een van de hoogste inflatiecijfers van het land: 11,7 procent. En er zijn meer steden in het zuiden en zuidwesten van de VS die double digit-inflatie aantikken. Prijzen stijgen hier veel harder dan in dure steden als Los Angeles of New York.
Die economische zorgen hebben de Republikeinen een effectief aanvalswapen in handen gegeven in de strijd om de kiezer. Alleen al in Georgia hebben ze ruim 7 miljoen dollar uitgegeven aan campagnespotjes die beweren dat de Democratische senator Warnock de inflatie heeft aangejaagd door roekeloos overheidsgeld uit te geven. En ook landelijk vertellen Republikeinen, met 150 miljoen dollar aan spotjes, in veel races hetzelfde verhaal: het is de schuld van de Democraten dat alles duurder wordt.
'Bidens puinhoop'
Volgens Salleigh Grubbs, voorzitter van een lokale afdeling van de Republikeinse partij in Georgia, heeft de regering van president Biden er een puinhoop van gemaakt. "Door al die overheidssteun zijn mensen na de pandemie niet meer teruggegaan naar hun werk. Ze zijn afhankelijk geworden van de steun in plaats van voor zichzelf te zorgen zoals Amerikanen gewoonlijk doen."
Grubbs is directeur van een bedrijf dat spuitcabines maakt, maar haar agenda staat deze dagen vooral vol met campagne-evenementen. Ze heeft geen keus, zegt ze. Er staat teveel op het spel: "De president staat niet op het stembiljet, maar wel zijn economisch beleid. Het Huis van Afgevaardigden gaat over de begroting, als we dat weer terugpakken, stoppen we de extreme overheidsuitgaven."
In peilingen lijkt de kiezer gevoelig te zijn voor de Republikeinse argumenten. De partij scoort beter dan de Democraten op het terugdringen van inflatie en staatsschuld en op het gebied van banen en belastingen.
Zonder megafoon
De economie dus als achilleshiel voor de Democraten, die maar met moeite een antwoord kunnen formuleren. Ze wijzen op de oorlog in Oekraïne, op wereldwijde bevoorradingsproblemen en bedrijven die woekerwinsten najagen, maar de boodschap is spaarzaam en zonder megafoon. Kandidaten voor het Congres praten liever niet over steunpakketten en coronacheques, uit angst te worden gezien als spilziek. Het beleid waarmee ze hoopten politiek beloond te worden, is nu een mijnenveld geworden.
Bij de fruitstand zet Juan de Spaanstalige muziek harder. Er komen eindelijk klanten aangereden, die pal voor de kraam stoppen om de dozen tomaten en mais meteen in de kofferbak te gooien. Voordat hij weer aan het werk moet, wil hij nog wel een ding kwijt over zijn stemgedrag: "Het wordt deze keer een andere partij."