Vakbonden, belangengroepen: 'Kabinet heeft geluisterd, maar te laat'
De grootste vakbond FNV vindt dat de maatregelen van het kabinet om de koopkracht te ondersteunen veel te laat komen. "Nu is het voornamelijk pleisters plakken."
Volgens de bond heeft een steeds grotere groep moeite om rond te komen, en dat was ook al zo vóór de energiecrisis.
De verhoging van het minimumloon met 10 procent is nog steeds "structureel te weinig". Vakbond CNV is blij met de aandacht voor mensen met een lager inkomen, maar waarschuwt dat er te weinig oog is voor de middeninkomens, waar men ook met financiële problemen kampt.
Het kabinet trekt ruim 17 miljard euro uit om de koopkracht op peil te houden, zo blijkt uit de Miljoenennota. In het nieuwe jaar stijgt het minimumloon met 10 procent, waardoor ook gekoppelde uitkeringen zoals de AOW stijgen. Voor werknemers daalt het tarief van de eerste inkomstenbelastingschijf met 0,11 procentpunt en stijgt de arbeidskorting. Daardoor moet werken meer gaan lonen.
'Te laat en te scheef'
Ook het budgetvoorlichtingsbureau Nibud vindt dat de maatregelen van het kabinet te laat komen. Traditiegetrouw maakt het Nibud aan de hand van de kabinetsplannen koopkrachtplaatjes van 117 verschillende soorten huishoudens. Die berekeningen zijn dit jaar nog ingewikkelder dan normaal, door de grote verschillen tussen huishoudens in dezelfde inkomensgroep. Ook blijven er grote onzekerheden bij het voorspellen van de koopkrachteffecten omdat er nog nieuwe regelingen kunnen volgen.
Zo kon het Nibud in de berekeningen nog niet het energieplafond meenemen. Het instituut meldt opgelucht te zijn over die maatregel, omdat die tot financiële verlichting zal leiden. Toch vraagt het Nibud iedereen om voorzichtig te blijven met geld uitgeven en niet te lang te wachten met hulp inroepen.
Lagere inkomens
De lagere inkomens lijken er wel wat lucht door te krijgen, zegt de vereniging voor schuldhulpverlening NVVK over de koopkrachtmaatregelen. De vereniging doelt in eerste instantie op de verhoging van de bijstandsuitkering, de huur- en zorgtoeslag en de verlenging van de energietoeslag. "Het kabinet heeft duidelijk geluisterd naar noodkreten uit de maatschappij."
Aan het begin van de Troonrede benoemde koning Willem-Alexander de onzekerheid waarin veel Nederlanders leven. Hij wees op tegenstrijdigheden zoals de bestaanszekerheid van mensen die onder druk staat en de toenemende armoede in een tijd van economische groei en lage werkloosheid.
In een verwijzing naar deze passage zegt de FNV dat de groei in Nederland eerlijker verdeeld moet worden. "Nu blijft het geld in beperkte zakken hangen."
Ondernemers bezorgd
De koning stond in de Troonrede ook stil bij het midden- en kleinbedrijf dat in de problemen komt door "enorme kostenstijgingen". Het kabinet maakt in de komende jaren 500 miljoen vrij voor lastenverlichting voor het mkb. Wel moeten de bedrijven meer winstbelasting gaan betalen.
De belangenorganisatie MKB-Nederland zegt dat veel ondernemers het "ongelooflijk zwaar hebben" doordat hun kosten stijgen. MKB-Nederland en werkgeversorganisatie VNO-NCW zijn blij met het maatregelenpakket van het kabinet, maar blijven bezorgd over de lastenverzwaringen en de hoge energieprijzen. Klimaatminister Jetten wil binnenkort meer duidelijkheid geven over compensatie voor mkb'ers die veel energie gebruiken, zoals tuinders en bakkers.
Het kabinet vroeg werkgevers onlangs om de lonen te verhogen om de inflatie te compenseren. Werkgeversvereniging AWVN vindt dat met een loonsverhoging een te groot deel van de rekening bij de werkgevers wordt neergelegd, zonder dat het duidelijk is of dit gecompenseerd wordt. Wel hopen de werkgevers dat de koopkrachtmaatregelen leiden tot een verminderde druk op de komende cao-onderhandelingen.
Basisbeurs studenten tijdelijk hoger
In de plannen van het kabinet gaan studenten er ook op vooruit. Ze hebben weer recht op een basisbeurs met ingang van het studiejaar 2023/2024. De terugkeer van de basisbeurs is bedoeld om financiële drempels weg te nemen om te gaan studeren. Die basisbeurs wordt tijdelijk verhoogd vanwege de hoge kosten van levensonderhoud: uitwonende studenten kunnen rekenen op 165 euro extra per maand.
De studentenvakbond LSVb heeft "gemengde gevoelens" over de plannen. De herinvoering van de basisbeurs noemen ze een positieve ontwikkeling, maar het is niet "de oplossing voor de grote financiële zorgen onder studenten". De basisbeurs stijgt nu mee met de inflatie. "Dat is mooi, maar uit berekeningen van het Nibud blijkt dat de basisbeurs niet toereikend is", zegt FNV Jong. "Daarbij is de verhoging tijdelijk, en pas vanaf volgend jaar."
