Ellen Kamphorst
redacteur Binnenland
Het kabinet trekt in de Miljoenennota ruim 4 miljard euro uit voor de opvang van Oekraïners en voor alles wat met asiel en migratie te maken heeft. Er gaat zo'n 1,9 miljard euro naar de zogeheten asielketen en er wordt nog eens 2,1 miljard euro gereserveerd voor gemeenten, die met dat geld Oekraïners kunnen opvangen.
"Deze zomer ontstond er in korte tijd een tekort aan opvangplekken voor asielzoekers", zei koning Willem-Alexander in de Troonrede. "Met schrijnende en ongewenste situaties tot gevolg." Dat terwijl deskundigen al in 2018 waarschuwden dat er door het constant op- en afschalen van uitvoeringsdiensten tekorten zouden ontstaan.
Sinds de zomer van 2021 zijn die tekorten er ook. Tijdens de coronapandemie kwamen er minder asielzoekers naar Nederland. En toen zij zich in 2021 weer meldden hadden het COA (Centraal Orgaan opvang asielzoekers) en de IND (Immigratie- en Naturalisatiedienst) nog zo weinig capaciteit dat er al snel veel te veel mensen waren om op te vangen, waardoor er dagelijks honderden buiten de poorten van Ter Apel sliepen.
Goedkopere en stabielere opvang
Eind augustus werd in de asieldeal aangekondigd dat het kabinet tot 2027 al 740 miljoen euro extra beschikbaar stelt voor huisvesting, opvang en inburgering. Nu blijkt dat bedrag te zijn verhoogd. Tussen 2022 en 2027 gaat het om opgeteld ruim 1 miljard euro.
Aan de ene kant wordt er structureel geïnvesteerd in de uitvoeringsinstanties COA en IND. Zij krijgen meer geld, zodat de asielprocedures en de asielopvang stabieler en toekomstbestendiger worden.
Extra geld maakt het mogelijk dat de organisaties niet direct hoeven te bezuinigen op personeel en opvangplekken als de asielinstroom weer daalt. Dat betekent nu investeren, maar leidt volgens het kabinet uiteindelijk tot goedkopere en stabielere opvang.
Meer budget voor het COA
Het grootste deel van dat extra geld gaat naar het COA. In 2022 krijgt die instantie 1,2 miljard euro. Dat is bijna een verdubbeling ten opzichte van de 744 miljoen die het in 2021 kreeg.
Deels heeft het te maken met een hogere raming van het aantal asielzoekers dat naar Nederland komt dit jaar en de langere periode dat ze in opvang zitten, maar ook komt er meer budget voor het COA: oplopend van 25,1 miljoen in 2022 naar 277,1 miljoen euro in 2027.
Daarnaast krijgt het COA dit jaar een nabetaling van 75,6 miljoen euro over 2021, omdat er meer opvang georganiseerd moest worden dan bij de najaarsnota in 2021 werd verwacht.
Voogdij
Nidos, de organisatie die verantwoordelijk is voor de voogdij en bijdraagt aan de opvang van minderjarige asielzoekers, krijgt volgend jaar 125 miljoen euro. Veel meer dan afgelopen jaar toen er, mede door de lage instroom, nog maar 65 miljoen euro naartoe ging. Daarnaast gaat de stichting vanaf 2023 van jongeren tot 21 jaar, in plaats alleen minderjarigen bijstaan. Daarom krijgt de organisatie er structureel 40 miljoen bij vanaf 2023.
Ook Stichting VluchtelingenWerk krijgt meer geld voor de ondersteuning aan vluchtelingen in de asielprocedure, nu de opvang overal stokt. Zij krijgen in 2022 ongeveer 10 miljoen euro.
Zware overlastgevers
Enerzijds wil staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel en Migratie, VVD) zorgen voor voldoende opvangplekken en een duurzame financiering van de hele asielketen. Anderzijds wil hij ook harder optreden tegen overlastgevers en strenger handhaven op uitzetting van mensen die geen recht hebben om in Nederland te blijven. Daarvoor werden in de asieldeal van eind augustus al plannen opgenomen, die ook in deze begroting zijn terug te zien.
Zo wordt er jaarlijks 15 miljoen euro beschikbaar gesteld om overlast te bestrijden en 15 miljoen euro voor een nieuwe sobere opvang, waar zware overlastgevers met extra handhaving en toezicht zullen worden geplaatst. Ook gaat er 15 miljoen euro naar een gespecialiseerd team van de Dienst Terugkeer & Vertrek (DT&V) om het terugsturen van overlastgevers te bevorderen.
