Bij het besluit om met de gaswinning in Groningen te stoppen was er geen reden om te vrezen voor een gastekort. Maar er was buiten een oorlog zoals nu in Oekraïne gerekend, zei oud-minister Wiebes tegen de parlementaire enquêtecommissie gaswinning Groningen. Volgens hem was er in 2018 geen andere keuze mogelijk dan de winning te beëindigen. "Een alternatief was er niet."
Volgens Wiebes werd er daarbij zowel naar de veiligheid van Groningers als naar de leveringszekerheid voor de verbruikers gekeken.
Wiebes vertelde over een emotionele ontmoeting die hij had met een gedupeerde:
Voor de veiligheid van Groningers moest de gaswinning stoppen. Maar Wiebes moest ook zorgen voor leveringszekerheid. "Voor elke kuub gas die we minder gingen winnen, moest er een alternatief zijn. Voor elke miljard kuub minder moesten we een vervanging hebben, door het bouwen van een stikstoffabriek of door het beperken van de export van gas."
Toenmalig minister Blok van Buitenlandse Zaken drong er destijds bij Wiebes op aan om een nieuwe geopolitieke analyse te maken van internationale gasbronnen. Ook toen waren er zorgen over de afhankelijkheid van Rusland. Maar volgens Wiebes kwam uit de analyse naar voren dat er voldoende gasbronnen waren, "op een oorlog rekenden we toen niet".
Gasbaten
Het verlies aan gasbaten speelde geen rol bij het besluit om de gaswinning in Groningen te stoppen, zei Wiebes. Ook de kosten van de omvangrijke versterkingsoperatie die in de provincie gaande was, speelde bij het besluit geen rol. "Voor iedereen was duidelijk dat er grote gevolgen waren voor de staatskas."
In de verhoren kwam eerder aan de orde dat voor het kabinet ook zou hebben meegespeeld dat stoppen met de gaswinning ertoe zou leiden dat veel minder huizen hoefden worden te versterkt voor veel minder geld. Maar Wiebes ontkent dat dat de reden was. "De veiligheid was het doel, de versterking van huizen het middel", zei Wiebes. En die veiligheid kon alleen worden bereikt door het stoppen van de gaswinning.
Volgens Wiebes is er nog steeds geen goed beeld van het aantal huizen dat versterkt moeten worden en wat dat kost.
Wiebel vertelde geëmotioneerd over een hoogbejaarde vrouw die hem thuis haar logeerkamer met scheuren liet zien. Ze zei daar zelf te logeren als haar dochter op bezoek komt, omdat ze liever zelf onder het puin kwam dan dat ze haar dochter dat risico liet lopen.
Versterking niet stopgezet
Wiebes sprak tegen dat de versterkingsoperatie is stopgezet, iets wat in Groningen wel zo is ervaren. "Iedereen die naar de cijfers kijkt, ziet dat de cijfers ten opzichte van het jaar daarvoor zijn verdubbeld. De ramingen waren misschien wel hoger, maar dat was permanent het geval."
Hij wilde naar eigen zeggen voorkomen dat er steeds nieuwe groepen huizen bij zouden komen. Daarom had hij 'op de pauzeknop' gedrukt, in afwachting van adviezen van de Mijnraad en experts. "Mijn gedachte was: we kunnen eeuwig doorgaan met het toevoegen van huizen, terwijl je weet dat de versterking niet snel gaat gebeuren. Op de korte termijn is dat misschien een goede aanpak, maar op de lange termijn ben je dan een waardeloze bestuurder."
Wiebes zei ook tegen de commissie dat hij niet één bewoner gesproken heeft die blij was dat zijn of haar huis werd gesloopt. "Integendeel, ze wilden juist dat ik dat voorkwam. Dat was iets anders dan bestuurders me vertelden", zei Wiebes.
Volgens hem waren wensen van regionale bestuurders een belangrijke oorzaak van de vertraging van de versterkingsoperatie. Die wilden de versterking van huizen combineren met wijkvernieuwing. Op zich heel begrijpelijk, zei Wiebes. "Maar de eerste prioriteit was voor mij het veilig maken van huizen en ook het vertrouwen van de bewoners."
