Na hoeveel sloop (en nieuwbouw) verliest Groningen zijn aangezicht?
De kritiek op het versterken van kwetsbare huizen in Groningen zwelt aan. Om gas te kunnen blijven winnen, moeten gebouwen in het gebied steviger worden gemaakt. Maar dat versterken blijkt in een aantal gevallen zo duur, dat sloop dreigt.
Naarmate de inspecties vorderen, wordt dat beeld steeds duidelijker. Afgelopen week kregen huiseigenaren in het dorpje Overschild te horen dat een groot deel van de huizen daar waarschijnlijk gesloopt zal worden.
Adviezen worden besproken
Een jaar geleden kondigde Nationaal Coördinator Groningen Hans Alders aan dat binnen vijf jaar 22.000 huizen en 1500 andere gebouwen in de kern van het Groninger aardbevingsgebied versneld geïnspecteerd zouden worden. Die inspecties worden nu gedaan. Ondertussen wordt met bewoners een-op-een gesproken over de versterking van hun huis.
Alle panden die in 2016 zijn geïnspecteerd, krijgen dit jaar hun versterkingsadvies. In de periode november-december gaat het om ruim 400 huishoudens in de gemeenten Slochteren, Loppersum en Ten Boer. Er wordt eerst gekeken of versterking mogelijk is en wat dat dan kost. Als de kosten van de versterking hoger zijn dan 100 procent van de herbouwwaarde, bespreekt Alders het alternatief van sloop en nieuwbouw met bewoners.
Als de kosten uitkomen op 150 procent, volgt sowieso sloop. Alders heeft dat afgesproken met gaswinningsbedrijf NAM, die de kosten voor zijn rekening neemt. Een deel van dat geld krijgt de NAM overigens weer terug van de Staat.
'Reëel uitgangspunt'
Het is uiteindelijk de eigenaar die bepaalt wat er met de woning gebeurt, verzekert Alders. Maar volgens de Nationaal Coördinator is het redelijk om 150 procent van de marktwaarde als uitgangspunt te nemen, omdat de herbouwwaarde in veel gevallen aanzienlijk hoger ligt dan de marktwaarde in het gebied. Komende woensdag wordt deze afspraak besproken met minister van Economische Zaken Wiebes, de twaalf aardbevingsgemeenten en de provincie.
- Pauline Broekema / NOS
Overschild in Groningen: de sloophamer hangt als een zwaard van Damocles boven het dorp - NOS / Pauline Broekema
In het dorp staan 120 woningen, twee kerken en deze molen - NOS / Pauline Broekema
Overschild ligt in het midden van gebied waar gas wordt gewonnen
Voor hoeveel huizen de sloophamer dreigt, is nu nog niet duidelijk. Vast staat dat in Overschild, een dorpje met 120 woningen en twee kerken uit 1880, de gevolgen heel zichtbaar zullen zijn. De eerste dertig huiseigenaren kregen deze week te horen dat hun huizen moeten worden versterkt en waarschijnlijk zelfs gesloopt. Uiteindelijk dreigt sloop voor de helft van het dorp.
Te snel
De belangenorganisatie van Groningers, de Groninger Bodem Beweging, en het Groninger Gasberaad, een overleg van ondernemers en maatschappelijke organisaties, maken zich grote zorgen over de omvang en het tempo van de versterkingsoperatie.
Beide organisaties zijn het er niet mee eens dat de NAM mede bepaalt onder onder welke voorwaarden huizen worden versterkt of gesloopt. Zo gaat het ook bij de vergoeding van schade aan huizen. De NAM beslist daar mede welke schade wel of niet wordt vergoed. Daar lijkt na jarenlange discussie een einde aan te komen; het kabinet is van plan een onafhankelijk schadefonds op te richten.
Volgens het Gasberaad moet niet de NAM, maar de Groningse samenleving bepalen wat er nodig is om de regio weer veilig en toekomstbestendig te maken. De Staat en de bewoners moeten samen de regio sterker maken en met toekomstperspectief uit de malaise laten komen, aldus het Gasberaad.
We kunnen een besluit nooit meer overdoen.
Dat toekomstperspectief is naar de zin van het Gasberaad veel te onduidelijk. "Van hoeveel nieuwbouw zal sprake zijn?", vraagt Susan Top van het Gasberaad zich af. "Van 30 procent? 50 procent? Of zelfs 80 procent? Is Groningen nog wel Groningen over twintig jaar? En hoe dan? Die vraag moet je voorafgaand aan het proces kunnen beantwoorden en fundamenteel met elkaar besproken hebben. Eén ding is zeker: we kunnen dit nooit meer overdoen."
Het pleidooi van het Gasberaad betekent niet meer risico's voor Groningers. "Daar waar een reëel risico is, moet nú worden ingegrepen. Maar onder het mom van 'veiligheid' kan niet een heel gebied onder de voet worden gelopen. Frustraties zullen alleen maar toenemen op deze manier", aldus het Gasberaad in een reactie op de afspraken van Alders met de NAM.
Ontwrichting
Ook de Groninger Bodem Beweging wil dat Alders direct stopt met de huidige aanpak. De beweging vreest langdurige ontwrichting van dorpen en het verdwijnen van het erfgoed en het aangezicht van Groningen. "Het duurt eerder vijftien dan vijf jaar om alle bedreigde huizen te versterken. Dit is geen effectieve manier om de onveiligheid van de bewoners te verminderen", stelt voorzitter Derwin Schorren van de GBB. De enige oplossing is volgens hem om veel minder gas te winnen en zo snel mogelijk met die afbouw te beginnen.
De Groningers hebben hun hoop gericht op Eric Wiebes, die woensdag voor de tweede keer als minister naar de provincie komt. Zij hopen hem ervan te overtuigen grootschalige sloop te voorkomen.