Plannen voor natuur, stikstof en klimaat onvoldoende om doelen te halen

De plannen van de provincies en de maatregelen van het Rijk zijn onvoldoende om de nationale doelen voor natuur, stikstof, klimaat en water van 2030 en 2035 te halen. Dat concluderen kennisinstellingen PBL, de WUR, Deltares en het RIVM na het bestuderen van de plannen die er nu liggen.

Ze noemen het onrealistisch dat de gestelde doelen in de komende tien jaar volledig worden gehaald. Om de landbouwdoelen te bereiken moeten boeren veel meer kostbare, vergaande maatregelen op hun bedrijf doorvoeren. En om de natuur- en waterdoelen te halen, is veel meer natuur nodig dan nu is afgesproken, concluderen de instellingen.

Scherper kiezen

Volgens de onderzoekers moet het Rijk scherper kiezen welke gebieden aangepakt moeten worden en welke subsidies echt zinvol zijn. Nu liggen er plannen vanuit de provincies voor allerlei verschillende vergoedingen voor boeren die natuurmaatregelen nemen.

Juist het ontwikkelen van aparte subsidies per provincie zou ongelijkheid in de hand kunnen werken. Ook om die reden zeggen de onderzoekers dat het belangrijk is om beter na te denken over de taakverdeling tussen de provincies en het Rijk.

Daarnaast raden ze aan om de financiering van grond goed te regelen, omdat een beter grondbeleid heel belangrijk is om keuzes te kunnen maken.

Meer natuurgrond nodig

De provincies hebben allemaal afgelopen zomer, op verzoek van het kabinet, plannen opgesteld voor het landelijk gebied. Volgens de onderzoekers staan daar goede plannen in voor minder intensieve landbouw en het uitbreiden van de natuur, al signaleren ze ook veel nieuwe instrumenten die nog vorm moeten krijgen, zoals beloningsstelsels.

Maar er zijn meer en verdergaande maatregelen nodig om de doelen te halen. Zo is er meer natuurgrond nodig en zal meer agrarisch landgebruik moeten worden aangepast. De nieuwe mestregels en de plannen voor het uitkopen van piekbelasters zijn niet genoeg.

Daarnaast ramen de provincies de kosten van hun plannen op ruim het dubbele van het bedrag dat het demissionaire kabinet beschikbaar heeft gesteld: 24,3 miljard euro tot en met 2035. De onderzoekers raden aan om de prioriteit te leggen daar waar de natuur die het hardst nodig heeft.

Moeilijker dan gedacht

Stikstofminister Van der Wal geeft tegenover persbureau ANP toe dat het moeilijker blijkt dan gedacht om de doelen te halen. Ze zegt dat de overheid aanvankelijk op schema lag, maar dat daar verandering in is gekomen toen vorig jaar uit nieuw onderzoek bleek dat stikstof meer schade aanricht aan de natuur dan gedacht.

Het is volgens de minister "heel duidelijk dat meer nodig is en scherpere keuzes gemaakt moeten worden om de doelen op tijd te halen". Van der Wal spreekt van een "opgave van ongekende omvang". Ze geeft de kennisinstellingen gelijk over dat de overheid niet moet wachten op "perfecte plannen die op elk detail zijn uitgewerkt". Ze vindt het beter als er stap voor stap oplossingen worden bedacht, die gaandeweg worden bijgesteld als dat nodig is.