Brussel geeft groen licht voor uitkoop piekbelasters stikstof in veehouderij

De Europese Commissie heeft de plannen van het kabinet om de grote uitstoters van stikstof in de veehouderij aan te pakken goedgekeurd. Daardoor wordt het mogelijk om snel de zogeheten piekbelasters uit te kopen, zodat de uitstoot op korte termijn een stuk omlaag kan.

De commissie ziet de regelingen niet als ongeoorloofde staatssteun. In een verklaring noemt Brussel ze "noodzakelijk en gepast". Bovendien zijn ze in lijn met de doelen uit de Europese Green Deal. "De positieve effecten overstijgen de eventuele verstoringen van de vrije markt."

Dat Brussel nu groen licht geeft is van groot belang voor het Nederlandse stikstofbeleid. De piekbelasters zijn verantwoordelijk voor een belangrijk deel van de neerslag van stikstof in beschermde natuurgebieden. Als zij stoppen, kan de natuur zich herstellen en komt het halen van de stikstofdoelen een stuk dichterbij.

De stikstofruimte die vrijkomt, wordt bij voorrang gebruikt om boeren te helpen die buiten hun schuld zonder vergunning zitten, zogeheten PAS-melders. De rest kan worden ingezet om bouwprojecten mogelijk te maken, zoals de bouw van woningen en nieuwe wegen.

Vrijwillig stoppen

Het kabinet wil zo'n 3000 piekbelasters in de buurt van Natura 2000-gebieden een aanbod doen om vrijwillig te stoppen. Het gaat daarbij om melkveebedrijven, varkenshouderijen, vleeskalverhouderijen en pluimveebedrijven.

Ze kunnen tot 120 procent van de marktwaarde van het bedrijf krijgen, zo is het plan. Voorwaarde is wel dat de boeren echt stoppen en dat de veestapel dus kleiner wordt.

Daarnaast komt er een soortgelijke regeling voor melkvee-, varkens- en pluimveehouders die willen stoppen, maar niet onder de piekbelasters vallen. Zij kunnen tot 100 procent van de waarde van hun bedrijf krijgen. Er komt een website om te berekenen of de uitstoot van een boerderij boven de drempelwaarde komt om voor subsidie in aanmerking te komen.

Voor beide regelingen wil het kabinet in totaal 1,4 miljard euro uittrekken.

Geen staatssteun

Minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) noemde de voorgenomen regelingen eerder "woest aantrekkelijk". Wel was de toestemming van de Europese Commissie cruciaal, omdat de uitkoop mogelijk als ongeoorloofde staatssteun kon worden gezien.

Eigenlijk was het de bedoeling dat de regelingen in januari al van start zouden gaan, maar door verschillende oorzaken liep dat vertraging op. Vorige week bleek dat Van der Wal nog een aantal technische vragen van Brussel moest beantwoorden, voordat er definitief groen licht gegeven kon worden. Die vragen zijn nu kennelijk tot tevredenheid beantwoord.

Het kabinet wil de uitkoopregelingen, met de precieze voorwaarden, eind deze maand publiceren. De verwachting is dat veehouders er dan komende zomer op kunnen inschrijven.

In een brief aan de Tweede Kamer noemt Van der Wal de goedkeuring van de Europese Commissie "een belangrijke stap" op weg naar de aanpak van de piekbelasting.

Industrie

De nu goedgekeurde uitkoopregelingen gaan specifiek over agrarische bedrijven. Het kabinet wil ook industriële ondernemingen in de buurt van natuurgebieden aanpakken door de vergunningen aan te scherpen, waardoor ze minder stikstof mogen uitstoten.

De industrie en ook het verkeer zijn vanwege de klimaatdoelen en de verbetering van de luchtkwaliteit al verplicht om hun uitstoot de komende jaren te verminderen. Als er minder CO2 en fijnstof wordt uitgestoten, betekent dat volgens het kabinet waarschijnlijk ook minder stikstof.

Wachten op provincies

Premier Rutte zei vorige maand dat hij de stikstofaanpak wil versnellen en dat hij de piekbelastersregeling daarvoor nodig heeft. Tegelijkertijd wacht het kabinet voor veel volgende stappen in het beleid op de vorming van de nieuwe provinciebesturen.

De provincies moeten het beleid grotendeels uitvoeren, maar bij de verkiezingen van 15 maart werd de BBB van Caroline van der Plas bijna overal de grootste. Die partij heeft grote moeite met het stikstofbeleid.

Ook regeringspartij CDA trapt op de rem. Die partij wil binnenkort opnieuw onderhandelen in de coalitie over de stikstofdoelen en wanneer die bereikt moeten worden.