Boeren ervaren moeilijkheden bij het omschakelen naar duurzame landbouw. Ze willen wel, maar mede vanwege gebrek aan vraag naar biologische producten en onzekerheden over de toekomst durven ze de stap niet te zetten. Bovendien krijgen ze de financiering niet rond omdat banken huiverig zijn.
Dat beeld komt naar voren uit gesprekken met diverse boerenorganisaties voor duurzame landbouw. "Je moet er zeker van kunnen zijn dat je bedrijf over een x-aantal jaar nog bestaat", zegt bijvoorbeeld Pipie Smits van Oyen van Biohuis. "Die zekerheid is er op dit moment gewoon niet."
De druk op veehouders en akkerbouwers om over te schakelen komt mede vanuit de politiek. Van de Europese Commissie moet in 2030 een kwart van alle landbouwgrond in de EU biologisch zijn. Nederland zelf streeft naar 15 procent in 2030. Maar als je bedenkt dat Nederland op dit moment onderaan het Europese lijstje bungelt met zo'n 4 procent, is er de komende jaren nog een hoop werk aan de winkel.
Vooral melkveehouders en akkerbouwers moeten de komende jaren aan de slag, schreef landbouwminister Adema in december aan de Tweede Kamer. Die boeren gebruiken relatief veel landbouwgrond, dus daar valt winst te behalen.
'Alles staat stil'
Suzanne Ruesink is zo'n melkveehouder die bezig is met het verduurzamen van haar bedrijf. Dat lukt aardig: haar 170 koeien hebben ruimere stallen, staan veel in de wei en Ruesink gebruikt minder kunstmest en bestrijdingsmiddelen.
Maar op haar erf staat ook een grote stal met 3000 varkens, die nooit buiten komen. "Wij zouden graag met het varkensbedrijf willen omschakelen richting biologisch, maar alles staat stil", zegt Ruesink.
Zo wil de bank geen lening geven om de verduurzaming te financieren, zegt Ruesink. "Als die zegt: we doen maar even niks, want we weten niet welke kant het opgaat met het stikstofbeleid, dan ben je eigenlijk direct al uitgepraat."
Maar zo'n lening is hard nodig, want omschakelen is duur. Vooral tijdens de eerste jaren, zegt Gerard Migchels, die verduurzaming van de landbouw onderzoekt bij de Wageningen Universiteit. "Bijvoorbeeld als je stopt met kunstmest strooien, omdat je biologisch wordt, komt er minder van je land, maar krijg je wel nog steeds de oude lage prijs."
Pas na een paar jaar zijn de producten officieel biologisch, en krijgt de boer de bijbehorende hogere prijs. Ondertussen lopen de andere kosten gewoon door.
'Weinig vraag'
Een ander probleem is dat er te weinig vraag is naar biologische producten, zegt Smits van Oyen van biologische boerenvereniging Biohuis. "Als wij die stap willen nemen naar 15 procent biologische landbouw, dan zal dat betekenen dat de vraag naar Nederlandse biologische producten nog flink moet groeien."
Omschakelen naar biologische landbouw biedt ook een kans om de stikstofimpasse te doorbreken, vindt onderzoeker Migchels. "Als je een gemiddeld gangbaar melkveebedrijf omvormt naar biologisch, halveert de stikstofuitstoot. Dat willen we juist."
