Hoe Cruijff via een Belgisch volksclubje in 1971 al bijna naar Feyenoord ging

Johan Cruijff zou op 25 april 75 jaar zijn geworden. We staan deze dagen op verschillende momenten stil bij deze mijlpaal. Vandaag: Cruijffs flirt met Feyenoord.

Het is de meest besproken Nederlandse transfer ooit: die van ras-Ajacied Johan Cruijff naar Feyenoord in 1983. Cruijff ging vreemd. Maar wat minder bekend is, is dat Cruijff al veel eerder met Feyenoord flirtte. En niet zo'n beetje ook.

In 1971 had het maar heel weinig gescheeld of Cruijff had toen al voor de Rotterdammers gespeeld. Sterker: als het sluwe plannetje van Cruijffs zaakwaarnemer Cor Coster en het Feyenoord-bestuur was gegaan zoals bedacht, dan had de sporthistorie er heel anders uitgezien.

Verslaggever Eline de Zeeuw en researcher Steven van der Gaag onderzoeken in een van de afleveringen van podcastserie 'De Onbekende Cruijff' deze bijna-transfer van Nederlands' beste voetballer. Het spoor leidt uiteindelijk naar een Belgische clubje. De hele podcastserie is vanaf maandag te beluisteren.

De prominente Feyenoord-bestuurder van destijds, Gerard Kerkum, wilde Cruijff in 1971 graag naar De Kuip halen. Feyenoord en Ajax domineerden in die jaren het Europese voetbal en Kerkum wist: Cruijff zou de Rotterdammers onoverwinnelijk maken.

Maar een binnenlandse transfer was dankzij het contract dat Cruijff met Ajax had vrijwel onmogelijk. In een clausule stond echter dat Cruijff voor een gelimiteerde transfersom wél naar het buitenland mocht. En dus werd er een list bedacht: het Belgische Waregem zou Cruijff met geld van Feyenoord kopen, met de voorwaarde hem een halfjaar of jaar later weer door te sluizen naar Rotterdam.

Het piepkleine Waregem

Waregem, een volksclubje dicht bij de grens met Wallonië, was bereid aan die constructie mee te werken. Het stadje telde amper 20.000 inwoners en iedereen kende elkaar. Het stadion stelde met 2.000 zitplaatsen en verder houten staantribunes weinig voor.

"De spelers waren amateurs hier, het budget was piepklein", vertelt Jan Vererfven in de podcast. "De voetballers kwamen met de fiets naar de training. Dus misschien hadden we dan voor Johan Cruijff ook een fiets moeten kopen."

Vererfven lacht hard terwijl hij het zich probeert in te beelden: Cruijff, de Europees voetballer van dat jaar, in zijn Waregem. Jan is de zoon van Hendrik Vererfven, destijds de secretaris van Waregem. Die schreef in 1971 een brief naar Ajax met daarin de bevestiging dat Waregem Cruijff graag zou willen kopen.

"Mijn vader heeft me dat pas véle jaren later verteld. Toen we samen naar een reportage over Pélé en Cruijff op tv keken, zei hij: 'Het had gekund dat Cruijff hier, in het kleine Waregem, had gespeeld.' Ik ben door mijn stoel gezakt en vroeg: 'Pa, heb je gedronken?', maar nee, het was pure ernst. Hij had het alleen nooit verteld, omdat de constructie geheim moest blijven."

In de podcastaflevering hoor je hoe de ondenkbare gedachte dat Cruijff het shirt van Waregem aan zou trekken veel dichterbij was dan iedereen bevroedde. Én waarom die schimmige constructie met Waregem en Feyenoord uiteindelijk niet doorging. De allesbepalende factor daarin: geld.

Samen met zijn schoonvader en zaakwaarnemer Cor Coster was Cruijff altijd op zoek naar manieren om meer guldens te verdienen. Mede dankzij Coster kreeg Cruijff in de gaten dat hij veel meer waard was dan de bedragen die de bestuurders onder zijn neus schoven.

Wie de kranten uit die tijd openslaat, leest dan ook dat Cruijff ontevreden was over zijn inkomsten bij Ajax. Zo laat Ajax-voorzitter Jaap van Praag op 23 maart 1971 optekenen in Het Parool: "Zelfs vlak voor een wedstrijd kan Cruijff nog zeuren om geld."

Revolutionair

Cruijff wilde het aanbod van Waregem en Feyenoord ook als drukmiddel in zijn onderhandelingen met Ajax gebruiken. Iets wat zijn generatiegenoot Rinus Israël zich goed voor kan stellen. De oud Feyenoord-aanvoerder ziet in Cruijff een revolutionair die de omgang tussen voetballer en bestuur destijds compleet op z'n kop zette.

"In die tijd zat je in je eentje tegenover het bestuur. Ik aanvaardde wat ze me voorstelden, vroeg om geen gulden meer. Ik zat erbij en keek ernaar", vertelt Israël. "Cruijff heeft dat veranderd. Hij was de verlosser. Hij was de eerste speler die er het maximale probeerde uit te halen, en daar hebben later een hoop voetballers van geprofiteerd."

Ook wordt duidelijk hoe Cruijff en Ajax elkaar in juni '71 tot het uiterste dreven en ook de media volop werden bespeeld. "Cruijff laat zich op transferlijst plaatsen", koppen de kranten. En niet veel later: "Cruijff rond met de Belgen". Zo lijkt het plannetje van Feyenoord om Cruijff los te weken bij Ajax te slagen.

Ajax kan niets anders dan Cruijff zijn zin geven. Uiteindelijk krijgt Cruijff wat hij wilde: een vet, baanbrekend zevenjarig contract bij Ajax. Daar moest Henk Timman, de Ajax-penningmeester van destijds, wel alles voor uit de kast halen. Zijn zoon, Kees Timman, haalt in de Andere Tijden Sport-aflevering herinneringen op: "Dit heeft veel impact gehad op iedereen daar."

Zo bleef het in 1971 bij een flirt, hoewel dat misschien wat zwak is uitgedrukt. De scheidingspapieren lagen al wel degelijk klaar, ze zijn alleen nooit ondertekend. De voorwaarden waren simpelweg beter bij Ajax. Tot 1983, dan.