'Rusland wil de steden niet in: levensgevaarlijk, en ze hebben te weinig militairen'

"De Russen hebben Marioepol een ultimatum tot de ochtend gegeven om zich over te geven. Maar waarom zouden we zolang wachten als het antwoord duidelijk is: krijg de klere."

Klare taal op Facebook van een adviseur van de burgemeester van de belegerde stad. Marioepol mag dan al onder vuur liggen sinds het begin van de oorlog, donderdag een maand geleden, strijdbaar is men er nog altijd. De blitzkrieg die Rusland voor ogen had, is uitgelopen op een uitputtingsstrijd.

"Rusland heeft een probleem, maar voorbij is het nog niet", onderstreept Frans Osinga, hoogleraar oorlogsstudies aan de Universiteit Leiden. "Voor Oekraïne is het echt de uitdaging zolang mogelijk stand te houden in een heel langzame slijtageslag."

Opmars gestagneerd

De Russen lijken vooral in te zetten op drie hoofddoelen. Naast de belegering in het zuiden van Marioepol wordt er vanuit de geannexeerde Krim gepoogd naar Odessa in het zuidwesten te komen. Oekraïne weet dat door stug verzet bij Mykolajiv al een week te voorkomen.

Daarnaast hoopt Moskou nog steeds Kiev als hoofdprijs in handen te krijgen. Hoewel beschietingen er de afgelopen nacht weer intensiveerden (met zeker zes doden tot gevolg), is de Russische hoofdmacht volgens het Britse ministerie van Defensie nog altijd zo'n 25 kilometer van de hoofdstad. Een opmars uit het oosten is vastgelopen, die vanuit het noorden kampt met zwaar Oekraïens verzet.

Al met al is het front in een week tijd niet significant veranderd. Grote steden als Charkov, Soemy of Tsjernihiv die de Russen toen niet in handen hadden, bieden ook nu nog altijd weerstand, ondanks verwoestende beschietingen.

Het Russische ultimatum voor Marioepol kan volgens correspondent Geert Groot Koerkamp betekenen dat de strijd er verhardt. "Er zou een corridor komen van twee uur, waardoor tegenstanders zonder wapens zouden kunnen vertrekken en alleen dat zou hun leven garanderen. Dat suggereert dat als Oekraïne er niet op ingaat, Moskou het als vrijbrief ziet om de belegering voort te zetten, hoewel dat niet met zoveel woorden is gezegd."

"Het is deels ook propaganda, om te laten zien dat ze zich zorgen maken over de humanitaire toestand in de stad", vult Osinga aan. "Maar ze zullen de burgers ook willen dwingen verder leed te voorkomen door te capituleren. Dat scenario kunnen we ook bij andere belegerde steden verwachten."

Het Kremlin hoopt volgens Osinga dat Marioepol eieren voor zijn geld kiest. Vuistregel is immers dat een aanvallende partij zes keer zoveel mensen nodig heeft als de verdediger. "Rusland wil eigenlijk de steden niet in: dat is levensgevaarlijk voor de militairen en ze hebben ook te weinig soldaten. Dan is dit de beproefde manier, die we bijvoorbeeld ook in Grozny hebben gezien."

"Rusland heeft al behoorlijk schade moeten incasseren. Het probeert troepen te verversen, vanuit andere regio's in Rusland maar ook met huurlingen en Syrische militairen. Bovendien verloopt het verstrekken van munitie aan de troepen problematisch, dus vandaar dat je ziet dat ze zich rond Kiev ingraven."

Osinga wijst ook op de inzet van een hypersonisch wapen afgelopen weekend. Die zijn verwoestend, razendsnel en door hun wendbaarheid moeilijk tegen te houden, maar toch is het gebruik ervan wellicht een zwaktebod. "Je kan erop rekenen dat nu het aantal precisiewapens en kruisraketten langzaam opraakt - er zijn al 900 van afgeschoten - ze hier meer gebruik van maken."

Wat is er bijzonder aan hypersonische raketten? Bekijk deze uitleg:

De burgers in de belegerde steden hebben maar weinig aan dergelijke strategische bespiegelingen. Zij zitten nog altijd in hun schuilplaats, onder constante beschietingen, verstoken van voedsel, energie en sanitair. VRT-verslaggever Rudi Vranckx merkte dat Charkov een spookstad is geworden. "De mensen zijn verdwenen, die leven ondergronds."

"Ik ben in de metro gaan kijken, een hallucinant beeld. Mensen wonen daar al weken op twee vierkante meter, veel oudere mensen en vrouwen met kinderen. Ze zijn dag en nacht beneden en gaan alleen af en toe naar boven."

10 miljoen Oekraïners zijn op de vlucht geslagen, van wie zo'n 3,5 miljoen naar het buitenland zijn gegaan. In Nederland hadden zich tot dit weekend 12.000 mensen gemeld bij de noodopvang.

Vranckx vroeg aan de schuilende inwoners van Charkov waarom zij niet vertrekken: er is nog een corridor naar het westen. "Soms gaat het om ouderen die de middelen niet hebben of niet weten naar wie ze moeten. Maar anderen blijven als vorm van verzet. 'Dit is onze stad. Die geven we niet op'."