Voor het eerst sinds de Russische invasie wordt op hoog niveau gesproken tussen Oekraïne en Rusland. De ministers van Buitenlandse Zaken bespreken de oorlog vandaag in de Turkse badplaats Antalya.
Turkije heeft zichzelf opgeworpen als mogelijke bemiddelaar in het conflict: naast de Oekraïense minister Koeleba en de Rus Lavrov zit ook de Turkse minister Cavusoglu aan tafel. De deelnemers hebben weinig losgelaten over gespreksonderwerpen, maar het feit dat ze praten is volgens analisten een teken dat er meer overleg mogelijk is.
Cavusoglu ontving Koeleba en Lavrov los van elkaar:
"Symbolisch is het erg belangrijk", zegt Rusland-deskundige Mariëlle Wijermars van de Universiteit Maastricht. "Tegelijk is dit nog maar een eerste gesprek: er moeten nu eerst omstandigheden worden gecreëerd waarin daadwerkelijk afspraken kunnen worden gemaakt."
Concessies
Volgens officiële statements willen beide partijen hun eisen niet aanpassen, al lijken er wel verschuivingen te zijn. President Zelensky zei deze week dat hij minder belang hecht aan toetreding tot de NAVO, omdat de organisatie "niet bereid lijkt om Oekraïne toe te laten".
Dit kan volgens André Gerrits, hoogleraar Internationale Studies aan de Universiteit Leiden, een opmaat zijn voor verdere gesprekken. "Zelensky lijkt meer bereid tot concessies, ook over onafhankelijkheid van de republieken in de Donbas en de annexatie van de Krim. Dit zijn belangrijke eisen voor Rusland."
Rusland begon de invasie met een heel pakket eisen voor Oekraïne: zo mag het land nooit lid worden van de NAVO en moet het worden gedemilitariseerd en "gedenazificeerd". Naar buiten toe zijn die eisen niet veranderd, maar toch lijkt het volgens Gerrits alsof er minder wordt ingezet op het aftreden van de Oekraïense regering. "Als je een regime wil afzetten, is het lastig onderhandelen. Misschien wil Poetin deze eis niet helemaal laten varen, maar kan hij best even onbesproken blijven."
Volgens Wijermars kun je niet zeggen dat de Russen hun eisen versoepelen, "maar je ziet dat ze concreter worden. Als het woord 'denazificatie' in ieder geval even niet meer wordt gebruikt, dan is dat dat een stap vooruit. Maar hierop moeten we ons niet blind staren: Rusland heeft in deze oorlog wel eerder gelogen."
Verdere gesprekken
Dat het gesprek op hoog diplomatiek niveau plaatsvindt, in tegenstelling tot eerdere gesprekken aan de Belarussische grens, is volgens Wijermars wel een teken dat de gesprekken serieuzer worden. "Eerst wilde Rusland helemaal niet in gesprek, nu zijn er misschien meer onderwerpen om over te praten. De hoop is nu dat Turkije een bemiddelaar kan worden voor verdere gesprekken."
In die volgende gesprekken zou het dan moeten gaan over veiligheidsgaranties, als Oekraïne geen lid meer wil worden van de NAVO. "Dit is in het verleden misgegaan, bij de gesprekken over de Krim en de Donbas. Ze moeten voorkomen dat het bestand opnieuw kwetsbaar wordt", aldus Wijermars.
Het gesprek betekent niet per se dat de strijd minder hevig wordt. "De politieke ontwikkelingen worden gedreven door de oorlog, in plaats van andersom", zegt Gerrits. Het resultaat zal volgens hem afhangen van wat er de komende dagen op het slagveld gebeurt.
"Als deze onderhandelingen mislukken, zal het niet veel goeds betekenen voor de strijd." Wijermars beaamt dit: "We willen het graag zien als een positief teken over de oorlog, maar we kunnen niet te veel verwachten."