Von der Leyen: Sanctiepakket heeft 'maximale impact op Russische economie'

Na een meer dan zes uur lang overleg zijn de leiders van de 27 EU-lidstaten het eens geworden over de details van het pakket aan sancties tegen Rusland. "Het zal een maximale impact hebben op de Russische economie en de politieke elite", zegt voorzitter van de Europese Commissie Von der Leyen. "We houden het Kremlin verantwoordelijk."

Von der Leyen benadrukt dat de oorlog in Oekraïne het begin van een nieuwe tijd markeert. "Poetin probeert een bevriend Europees land te onderwerpen. En hij probeert met geweld de kaart van Europa opnieuw te tekenen", zegt de EC-voorzitter. "Hij moet en hij zal falen."

Premier Rutte waarschuwde dat ook Nederland de gevolgen van de sancties zal ervaren. "De hoge energieprijzen zullen verder stijgen," gaf hij toe, "maar de kosten van het dulden van deze ongekende Russische agressie zijn voor de veiligheid van Nederland, Europa en de wereldwijde rechtsorde veel hoger."

Veilige havens

Het pakket aan sancties bestaat uit vijf pilaren, zegt Von der Leyen. De financiële sector, de energiesector, de transportsector, exportcontroles en het verbod op exportfinanciering en als laatste het visumbeleid.

Zeventig procent van de banken in Rusland worden geraakt door de sancties, net als belangrijke staatsbedrijven. Door de sancties worden de financieringskosten van Rusland verhoogd, neemt de inflatie toe en zal de industrie in het land uithollen, aldus Von der Leyen in haar verklaring.

Ook de banktegoeden van de elite worden bevroren "zodat ze hun geld niet meer kunnen verbergen in de veilige havens in Europa". Door een exportverbod op te leggen, wordt de Russische energiesector geraakt. De EU zal geen materieel en technologie meer verkopen aan Russische raffinaderijen.

Swift ongemoeid gelaten

Opvallend is dat de Europese Unie geen sancties nam die Poetin direct raken. Dat zou ook hoogst ongebruikelijk zijn voor een staatshoofd. Bovendien zouden bijvoorbeeld reisbeperkingen het diplomatieke overleg ook frustreren.

Daarnaast werd in overleg met de VS besloten Rusland niet los te koppelen van het internationale betalingssysteem Swift, zoals de Oekraïense president Zelensky had verzocht. Analisten denken dat landen als Italië en Duitsland dat hebben tegengehouden, omdat de impact op de eigen economie te groot zou zijn.

"Dat zit er op dit moment niet bij, daar gaan we verder naar kijken", zei premier Rutte na afloop van het overleg. "Swift afsluiten heeft veel effect op het wereldwijde betalingssysteem, Het is ook niet bedoeld om in te zetten als drukmiddel."

Enorm afhankelijk

Wel wil de EU de verkoop van alle vliegtuigen, reserveonderdelen en uitrusting aan Russische luchtvaartmaatschappijen verbieden. "Dit zal de belangrijkste sector van de Russische economie en de verbinding van het land aantasten", zegt Von der Leyen. "Driekwart van de huidige commerciële luchtvloot van Rusland is gebouwd in de Europese Unie, de VS en Canada. En daarom zijn ze daar enorm afhankelijk van."

Verder wil de EU Rusland de toegang tot belangrijke technologie beperken. Dan gaat het volgens Von der Leyen om technologie die Rusland nodig heeft in een "welvarende toekomst op te bouwen". Dat gaat dan onder meer om halfgeleiders.

En als laatste krijgen Russische diplomaten en zakenmensen reisrestricties opgelegd. Tot nu toe konden zij gebruik maken van speciale visa's, maar die voorkeursbehandeling komt te vervallen.

Von der Leyen spreekt van een kantelpunt in Europa:

Australië, Nieuw-Zeeland, Taiwan en Japan hebben ook sancties tegen Rusland aangekondigd. Premier Morrison van Australië zegt dat de al ingestelde sancties tegen de elite van Rusland en de parlementsleden worden uitgebreid.

Premier Ardern van Nieuw-Zeeland legt vergelijkbare sancties op. Daarnaast stelt ze een reisbeperking in voor Russische functionarissen. Ook overweegt ze om de Russische ambassadeur het land uit te zetten.

Ook Taiwan zegt zich aan te sluiten bij gelijkgestemde landen. Wat voor sancties Taiwan precies gaat opleggen, is nog niet duidelijk. De Japanse premier Kishida zegt de tegoeden van Russische financiële instellingen en individuen te bevriezen. Ook wordt de export van militair materieel onmiddellijk stopgezet.