Schalke haalt Gazprom van shirt, maar Russische invloed in voetbal blijft groot

Gazprom heeft zich in iets meer dan vijftien jaar tijd in de haarvaten van de voetbalwereld genesteld. Dezelfde clubs en bestuurders die hun sponsorgeld gretig aannamen, zitten nu met het Russische oliebedrijf in de maag. Kan de voetbalwereld zich - nu de maatschappelijke druk toeneemt - ontworstelen aan Gazprom?

Bij Schalke 04 sprong men deze zomer een gat in de lucht toen hoofdsponsor Gazprom de club na de degradatie trouw bleef en de verbintenis verlengde. De negen tot vijftien miljoen euro per jaar uit Rusland kon men eigenlijk niet missen.

Een half jaar later heeft die blijdschap plaatsgemaakt voor hoofdpijn.

In de Duitse media werd de vraag hardop gesteld wat nou belangrijker was voor de club: een zuiver geweten of de keiharde centen. Een paar dagen hield de directie zich op de vlakte. De situatie werd "nauwlettend in de gaten gehouden". Concrete stappen volgden nog niet.

Vandaag bezweek men toch onder de toegenomen druk. 'Gazprom' verdwijnt van het shirt en rvc-lid Matthias Warnig stapte op. Warnig was sinds 2019 betrokken bij de club, als afgevaardigde van Gazprom. Hij werkte voor het consortium Nord Stream AG en staat bekend als een vertrouweling van Vladimir Poetin.

Nord Stream

Schalke is al sinds 2007 verbonden aan Gazprom. De club uit Gelsenkirchen ligt in het industriële hart van het Ruhrgebied, dat een belangrijke afzetmarkt is voor het bedrijf. Beide partijen vonden elkaar in de tijd dat Duitsland en Rusland aan de slag gingen met de pijpleiding Nord Stream.

Tot enige tijd geleden maakte Gazprom op billboards in het stadion van Schalke reclame voor Nord Stream 2, het project dat inmiddels stil is gelegd door de Duitse regering.

De aanwezigheid in Duitsland - en specifieker het Ruhrgebied - was en is Gazprom veel geld waard. Na de degradatie van afgelopen zomer zou Schalke 04 nog altijd zo'n negen miljoen euro per jaar van de Russen ontvangen. Als er in de eerste Bundesliga wordt gespeeld zou het om meer dan vijftien miljoen gaan.

Het is een cruciaal deel van het budget van Schalke, dat toch al met een flinke schuldenlast kampt.

Met de financiële situatie in het achterhoofd stelde de raad van bestuur van de club een harde beslissing zo lang mogelijk uit. Onder de maatschappelijke druk ging het ethische aspect dus toch voor; binnen Schalke staat iedereen achter de beslissingen van vandaag.

Of de genomen stappen er ook echt voor zorgen dat de Duitsers niets meer van Gazprom zullen ontvangen, is nog niet duidelijk.

Ook UEFA krijgt kritiek

Schalke's afhankelijkheidsrelatie met de Russische oliegigant is overigens niet uniek in de voetbalwereld. Ook de UEFA ligt al jaren bij Gazprom aan het infuus.

De Europese voetbalbond ging in 2012 in zee met de Russen. In mei verlengde de UEFA de overeenkomst tot 2024, met een liefdesverklaring op UEFA.com. "Gazprom is al vele jaren een betrouwbare UEFA-partner en een actief lid van de internationale voetbalgemeenschap", viel er te lezen.

Het Europees parlement riep de UEFA vandaag op om de banden met Gazprom te verbreken. Maar Gazprom zou goed zijn voor zo'n veertig miljoen euro per jaar en sponsort tal van UEFA-evenementen. Naast de Champions League is het bedrijf verbonden aan de Nations League, de Europese Supercup, de Youth League en aan de Futsal Champions League.

In april 2021 werd de CEO van Gazprom, de Rus Aleksander Djoekov, verkozen in het uitvoerend comité van de UEFA. Djoekov is sinds 2019 ook de baas van de Russische voetbalbond.

Russische eigenaren

Voor de UEFA is het relatief nog makkelijk om toch maar afstand te nemen van Russisch sponsorgeld. Het is een kwestie van keuzes maken en een financiële klap incasseren.

Ingewikkelder is het voor voetbalclubs die in handen zijn van Russische oligarchen. Hoe moet bijvoorbeeld Chelsea zich verhouden tot deze kwestie? Miljardair Roman Abramovitsj, die in Engeland al langer onder druk staat, is er nog altijd de baas.

Eventuele individuele sancties zouden ook hem en daarmee Chelsea kunnen raken. Na uitspraken van onder anderen premier Boris Johnson en de Britse minister van Buitenlandse Zaken Liz Truss lijkt de kans dat Abramovitsj op een sanctielijst staat reëel.

Ook in Nederland rijst die vraag: Vitesse wordt immers geleid door de Rus Valeri Ojf. Hij was in het verleden ook werkzaam bij Gazprom.

Net als Schalke een week geleden houden de Arnhemmers zich nog op de vlakte. "Als club volgen wij, net als iedereen, de huidige ontwikkelingen. Vitesse functioneert normaal en richt zich op de sportieve prestaties in de competities waar het deel van uitmaakt."

"De club verkeert in financieel stabiele omstandigheden en op dit moment voorzien we geen significante gevolgen voor Vitesse."