Sancties Rusland weinig effectief: 'Geen gas meer kopen enige dat werkt'

Een pakket aan strafmaatregelen gericht op Russische personen en bedrijven is het eerste Europese antwoord op de Russische militaire operatie in Oost-Oekraïne. Het betekent dat degenen tegen wie de sancties gericht zijn niet bij hun geld en bezittingen in Europa kunnen.

De Verenigde Staten zetten een soortgelijke stap. Daarnaast wil president Biden Rusland buitensluiten van de westerse financiële markten, een plan waar ook de Europese Unie mee bezig is. Dat zou betekenen dat Rusland in de VS en EU geen geld meer kan lenen.

Los hiervan heeft Duitsland aangekondigd dat de omstreden gaspijpleiding Nord Stream 2 niet in gebruik wordt genomen. "Dat is een flinke stap", zegt energiedeskundige Lucia van Geuns bij The Hague Centre for Strategic Studies. "Zo'n besluit draai je niet makkelijk terug", terwijl Duitsland door het sluiten van kolen- en kerncentrales de komende tijd juist wel afhankelijker van gas wordt.

Ook Nederland zou komende winter gas uit deze pijpleiding krijgen, zegt Van Geuns, dus ook hier moet worden gekeken naar oplossingen voor de middellange termijn.

Het zijn al met al nog niet de verstrekkende economische sancties waarmee werd gedreigd, en Duitsland raakt ook zichzelf. Westerse landen willen zwaardere sancties boven de markt laten hangen om te proberen president Poetin van verdere stappen te weerhouden.

De EU-sancties tegen betrokken Russische individuen zullen hen niet veel pijn doen, verwacht Heleen over de Linden. Zij doet promotie-onderzoek naar sancties tegen Rusland bij de Rijksuniversiteit Groningen. "Dit soort mannen, die entourage van Poetin, zijn er op voorbereid." Er zijn al soortgelijke sancties van kracht sinds 2014, toen Rusland de Krim innam.

"Deze mensen hebben zeker geen banktegoeden meer in de EU. Ze zijn met hun geld naar andere landen gegaan, vooral de Verenigde Arabische Emiraten. Wellicht hebben ze nog wel villa's aan de Franse Rivièra die ze nu niet kunnen verkopen."

Als je wil weten waarom het al zo lang onrustig is in het oosten van Oekraïne, bekijk dan deze video:

Mogelijke handelssancties zullen meer gevolgen hebben, denkt Over de Linden. "Dat raakt grote bedrijven en ook de gemiddelde Russische burger. Daar staat wel tegenover dat Rusland al sinds 2014 bezig is met alternatieven om handel mee te drijven. Rusland is nu dik bevriend met de Chinezen en landen in Centraal-Azië. De Russen zijn heel inventief, ze weten altijd wel een uitweg."

Dat de eerste sancties zo zijn ingericht dat westerse landen er geen last van hebben, betekent niet dat Nederlandse bedrijven er niks van gaan merken. "De zwakke roebel doet het meest pijn", zegt directeur Jeroen Ketting van Lighthouse Management, dat Nederlandse bedrijven in Rusland adviseert. "Nederlandse producten worden dan duurder voor Russen. Die zeggen op een gegeven moment: ik hoef het niet meer."

De koers van de roebel is al jaren gestaag aan het dalen:

Ketting wijst erop dat de afgelopen jaren al een schifting heeft plaatsgevonden. De Amerikaanse en Europese sancties die na de annexatie van de Krim werden opgelegd, zijn nog altijd onverminderd van kracht.

"We hadden veel klanten die zaken deden in olie en gas. Nederland is traditioneel sterk in de offshore. Die hebben zich allemaal teruggetrokken. Bedrijven die er nu nog zitten zijn gepokt en gemazeld."

Ook het uitsluiten van Rusland van de westerse kapitaalmarkten zal het land weinig pijn doen, verwacht Ketting. Vanwege grote reserves in buitenlandse valuta en goud is Rusland niet afhankelijk.

Verder is de staatsschuld laag en die is ook nog eens grotendeels in handen van binnenlandse banken. "Het enige dat echt pijn doet is stoppen met gas kopen."