Oud-NAVO-chef De Hoop Scheffer: bereid snel evacuatie uit Oekraïne voor
Nederland moet zich voorbereiden op een snelle evacuatie van Nederlanders uit Oekraïne en zou ook reizen naar dat land volledig moeten ontraden. Dat zegt voormalig secretaris-generaal van de NAVO en oud-minister van Buitenlandse Zaken Jaap de Hoop Scheffer in het televisieprogramma Buitenhof. Eerder pleitte de VVD hier al voor.
Voor het grootste deel van Oekraïne geldt nu nog een oranje reisadvies. Alleen voor de conflictgebieden Donetsk, Loehansk en de Krim geldt een negatief reisadvies.
De VS en Duitsland zouden al plannen maken voor een eventuele evacuatie, voor het geval de hoog opgelopen spanningen aan de Oekraïense grens ontaarden in een gewapend conflict tussen Rusland en Oekraïne. De Hoop Scheffer zegt dat Nederland erachter moet komen op welke informatie Duitsland en de VS zich baseren. "Als je dat serieus vindt, moet je meedoen met de evacuatie."
Voorbarig
Bob Deen, Oost-Europa-deskundige van Instituut Clingendael, vindt het erg voorbarig om al Nederlanders te gaan evacueren. "Het is altijd verstandig om een evacuatieplan te hebben en zeker het oosten van het land loopt extra risico, maar Kiev is geen Kaboel. De Russen nemen niet in een paar dagen de hoofdstad in", zegt hij tegen Nieuwsuur. "Het Oekraïense leger en de bevolking zullen veel verzet leveren. Op de Krim was dat in 2014 anders, daar waren de bevolking en de Oekraïense troepen grotendeels pro-Russisch." Daarnaast is een groot verschil dat Oekraïne grenst aan verschillende EU-landen, zegt Deen. "Eventuele evacuaties kunnen gewoon over land plaats vinden."
Deen vindt de oproep van de oud-NAVO-baas net zo "alarmistisch" als de Britse mededeling dat de Russen op grond van informatie van de Britse veiligheidsdienst MI6 bezig zouden zijn met het met geweld plaatsen van een Russisch gezinde leider in Kiev. "Dat zouden ze misschien wel willen, maar dat plan is voor hen heel moeilijk uitvoerbaar. Je zet niet zomaar een marionet neer in een groot land waar de bevolking zich daar met hand en tand tegen zal verzetten."
Gezichtsverlies
De kans dat het conflict nog diplomatiek wordt opgelost is volgens De Hoop Scheffer zeer gering. Rusland heeft meer dan 100.000 zwaarbewapende militairen aan de grens staan en eist van de NAVO dat het bondgenootschap geen troepen uitbreidt of inzet in Oekraïne en andere oud-Sovjetstaten. Ook wil president Poetin de garantie dat Oekraïne nooit lid wordt van de NAVO.
De Hoop Scheffer legt de Russische eisen uit als "hoog in de boom klimmen" door president Poetin. "Ik zie niet hoe hij zonder gezichtsverlies nog uit die boom kan klimmen", zegt de oud-NAVO-chef. "Wij houden allemaal niet van gezichtsverlies, maar Poetin al helemaal niet vrees ik - en dat meen ik een beetje te weten op basis van mijn ervaringen met hem."
Hij vertelde verder in de uitzending over een NAVO-top in 2008, in Boekarest, toen hij nog secretaris-generaal was. Toen is onder fel protest van Duitsland bij wijze van compromis aan landen als Polen beloofd dat Oekraïne en Georgië ooit zouden kunnen toetreden tot de NAVO, al werd het traject daarvoor niet opgestart.
Poetin uitte daartegen direct al zijn bezwaren tegen De Hoop Scheffer in een gesprek van een uur, vertelde hij. De oud-NAVO-baas denkt niet dat die NAVO-top de aanzet was voor het huidige conflict, omdat Poetin volgens hem iedere tekst zou hebben aangegrepen om eisen te stellen. "Maar geholpen heeft het niet, omdat hij dus een haakje heeft gevonden."
NAVO zal nooit oorlog voeren om Oekraïne
Zonder diplomatieke oplossing ziet De Hoop Scheffer een aantal situaties ontstaan: "Hybride oorlog, een cyberoorlog, een verandering van het regime, een invasie in de Donbass, een landbrug naar de Krim. Dan zijn de opties voor Poetin wijds en breed en het enige wat ik met gezag kan zeggen is dat ik het niet weet."
De grootste zorg voor Europa is volgens Deen niet een mogelijke beperkte inval in Oekraïne, maar verdergaande destabilisatie van Europa door Rusland. "De EU-lidstaten zijn verdeeld over alles wat er zou moeten gebeuren als reactie op een eventuele Russische inval", zegt hij. "Bijvoorbeeld over de vraag of en wanneer er sancties moeten komen en of de gaskraan dicht moet of niet? Meer dan een grootschalige grondoorlog in Oekraïne moeten we als Europa bang zijn voor verdergaande destabilisatie en een zware cyberaanval in Oekraïne en ook de rest van Europa. Daarmee kunnen ze ons echt raken."
De Hoop Scheffer weet één ding naar eigen zeggen zeker: "Oekraïne is geen NAVO-lid en dat weet Poetin dondersgoed. De NAVO zal nooit oorlog voeren met Rusland om Oekraïne. Daar is Poetin bewust onhelder en onduidelijk over. Hij doet net alsof de NAVO ooit in de huidige veiligheidsstructuur - dat zeg ik er wel bij - oorlog zal voeren om Oekraïne."
