Nederlander die 9/11-kapers vliegles gaf: bad guy werd man met puzzelstukje

• Lennart Bloemhof

  redacteur Online

De gehele wereld staat straks weer stil bij de 9/11-aanslagen in de Verenigde Staten, zaterdag twintig jaar geleden. Voor Rudi Dekkers is er nog geen dag geweest dat hij niet aan die ene dinsdag in september dacht. De Nederlander werd wereldnieuws als degene die twee van de negentien kapers leerde hoe een vliegtuig te besturen.

Hij bleek ook de sleutel te hebben geleverd die Osama bin Laden linkte aan de aanslagen.

Filmmaker Alessio Cuomo maakte recent een driedelige documentaire over Dekkers' leven. Een paar dagen geleden had hij nog contact met hem, waarbij Dekkers enthousiast vertelde over de documentaire die "eindelijk het hele verhaal vertelt". Bijna was Cuomo het "keiharde werken" vergeten waarmee het hem lukte Dekkers, inmiddels woonachtig in de Dominicaanse Republiek, voor de camera te krijgen.

Trailer van de documentaire Rudi - Achtervolgd door 9/11:

"Het is een intense man", zegt Cuomo met gevoel voor understatement over zijn hoofdpersoon. Dekkers werd gevormd door zijn jeugd in het Amsterdam van de jaren 60, waar hij straatarm opgroeide in de vervallen Jordaan. Kansen grijpen werd zijn levensmotto. Hij verdiende een fortuin als handelaar in computeronderdelen. Met dat geld trok Dekkers naar de VS om zijn Amerikaanse droom te verwezenlijken. Hij haalde een vliegbrevet en runde twee goedlopende vliegscholen in Florida, in kustplaats Venice.

Zijn succesverhaal eindigde abrupt op 11 september 2001. Net als de rest van de VS keek Dekkers met grote ogen naar de televisie toen twee vliegtuigen zich in de World Trade Center-torens boorden. De FBI had zijn vliegschool snel op de radar na het uitpluizen van de passagierslijsten. In de nacht na de aanslagen volgde een inval. Rond 05.00 uur kreeg hij het verzoek alle informatie over oud-cursisten Mohamed Atta en Marwan al-Shehhi te overhandigen.

Twee vervelende, arrogante mannen

Atta bestuurde de Boeing die zich in de noordelijke toren boorde. Sheihi vloog United Airlines-vlucht 175 tegen de zuidelijke toren. Dekkers herinnerde zich de twee, die in 2000 voor het eerst een les bij hem afnamen, als vervelende en arrogante mannen, zei filmmaker Cuomo eerder deze week nog in het NOS Radio 1 Journaal.

"Ze kwamen met geld, dus hij zag geen enkele reden om ze niet aan te nemen. Vooral Atta, die hij dead man walking noemde, vond hij een nare man. Hij was intimiderend en vervelend richting vrouwen. Verder klopt het verhaal dat ze enkel geïnteresseerd waren in opstijgen en sturen, en niet in landen. Rudi zocht daar verder niets achter. Toen dacht niemand eraan dat een vliegtuig gebruikt zou worden als wapen."

Wereldnieuws

Na de nachtelijke inval van de FBI ervoer Dekkers naar eigen zeggen een soort uittreding, waarin hij zichzelf zag zitten en besefte dat hij vliegles had gegeven aan mannen die bijna 3000 doden op hun geweten hadden. "Dat achtervolgt hem", zegt Cuomo.

Direct na de aanslagen stonden de journalisten al bij zijn vliegschool. Dekkers stond ze allemaal te woord. Cuomo: "Hij is geen moment verdacht door de FBI, omdat hij zo meewerkend was. En zijn vader had hem geleerd: als je niets te verbergen hebt, moet je gewoon open zijn. Zo is Rudi, maar dat was ook een beetje zijn ondergang. Hij verscheen in talkshows, zat bij Larry King. Hij werd zo vooral de man die de kapers had opgeleid."

Cuomo: "De Amerikanen zagen hem als een soort bad guy. Hij kreeg bedreigingen. Zijn bedrijf ging failliet, er volgde een scheiding en zijn vermogen was volledig verdampt. Zijn buurman in Venice had ook een van de kapers opgeleid. Maar die meed media en kon zijn vliegschool nog twintig jaar voortzetten."

Cuomo hoorde in 2015 voor het eerst over Dekkers, toen hij in Florida was voor een ander project. Hij werd meteen gegrepen door het verhaal en zocht contact. Het was toen lastig om hem te spreken. In 2012 was Dekkers in Houston opgepakt vanwege een koffer vol cocaïne en ook in Nederland staat er nog een straf open. "Het zijn de hoofdstukken in zijn leven waar hij niet graag over wilde praten", zegt de filmmaker.

Nadat Dekkers straf had uitgezeten in de VS trok hij naar de Dominicaanse Republiek. Cuomo zocht hem daar op, samen met zijn twee producenten en een cameraman, en sprak met hem. Hij confronteerde Dekkers met het relaas van een voormalig FBI-agent die hij sprak voor zijn documentaire. Informatie van Dekkers bleek cruciaal te zijn geweest voor het koppelen van Al Qaida-leider Osama bin Laden aan de kapers.

Cuomo: "Toen de FBI in zijn vliegschool de dozen met documenten aan het inpakken was, zei Rudi nog terloops: 'Ik heb recent van iemand nog een aanbetaling gehad, maar die is niet komen opdagen'. Dat vond hij vreemd, want normaliter vragen mensen hun geld terug. Die persoon bleek dus Ramzi bin al-Shibh. Oftewel: de man die de cassettebandjes van Bin Laden doorstuurde naar Atta."

Dekkers brak toen Cuomo hem dat vertelde: "Hij heeft nooit geweten wat er met die informatie is gebeurd. Opeens ging hij van bad guy naar degene die een heel belangrijk puzzelstukje legde. Het kwam voor Rudi vooral heel laat."