Sharyfah Bhageloe
Redacteur online
Sharyfah Bhageloe
Redacteur online
Wopke Hoekstra mag zich Eurocommissaris voor Klimaat noemen. Vandaag stemde een meerderheid van het Europees Parlement voor de voormalige CDA-leider. Hoekstra volgt Frans Timmermans op.
Maandagavond werd Hoekstra tijdens een drieënhalf uur durende hoorzitting bevraagd door parlementsleden over zijn duurzaamheidsagenda en zijn geloofwaardigheid als klimaatcommissaris. Daarin stelde Hoekstra ambitieuze klimaatdoelen: bijvoorbeeld 90 procent minder uitstoot in 2040. Ook wil hij werken aan een wereldwijde kerosineheffing en een heffing voor de scheepvaart.
Hoekstra's reactie op de 279 stemmen voor die hij kreeg:
Ambitie 1: De uitstoot van broeikasgassen van de EU moet met 90 procent verminderen
In 2050 wil de Europese Unie klimaatneutraal zijn. Dat betekent dat er dan bijna geen broeikasgassen meer worden uitgestoten en dat de uitstoot die er nog wel is, wordt gecompenseerd. Hoekstra wil naar een reductie van 90 procent in 2040.
Dat is een flinke opgave, maar volgens Heleen de Coninck, hoogleraar op het gebied van klimaatverandering aan de TU Eindhoven, is het wel mogelijk. Het huidige Europese beleid en het beleid dat nog in de maak is, is al in lijn met deze doelstelling.
Een belangrijke rol in het terugdringen van de uitstoot binnen Europa is weggelegd voor het Emissiehandelssysteem (ETS). Hierbij moeten bedrijven in de zware industrie voor alles wat ze uitstoten CO2-certificaten hebben. De EU bepaalt hoeveel CO2-certificaten er verdeeld mogen worden. Die hoeveelheid wordt jaarlijks minder, zodat de uitstoot omlaaggaat. En voor 2040 worden er geen nieuwe rechten meer uitgegeven.
Produceert een bedrijf zuinig, dan kan het certificaten verkopen aan vervuilende bedrijven die extra rechten nodig hebben. Hoe zuiniger een bedrijf is, des te voordeliger het uit is. Zo is er een financiële prikkel om duurzaam te produceren.
Industrie en elektriciteit zijn samen verantwoordelijk voor iets minder dan de helft van de Europese uitstoot. Ook de transport- en landbouwsector en huishoudens zullen hun uitstoot fors moeten verminderen, zegt De Coninck. "Dat beleid is nog in ontwikkeling. De grote vraag is of het er politiek doorheen komt."
Net als De Coninck noemt ook Maarten van Aalst, hoofddirecteur van KNMI en daarnaast hoogleraar en lid van de Europese Wetenschappelijke Klimaatraad, de ambitie haalbaar. Hij benadrukt ook de noodzaak ervan, om de Europese klimaatdoelen in 2050 te behalen.
De Europese Klimaatraad waarin Van Aalst zit, adviseert minstens 90 procent reductie in 2040, en liefst zo veel mogelijk richting de 95 procent. Die extra ambitie is volgens Van Aalst noodzakelijk om te voldoen aan het Verdrag van Parijs, en het streven om onder de 1,5 graden opwarming te blijven. "Dat vergt wel een grote extra inspanning. Dus het is geen business as usual."
Ambitie 2 en 3: Een wereldwijde kerosineheffing en een heffing op stookolie
Kerosine is de brandstof voor vliegtuigen, stookolie is de meestgebruikte brandstof voor zeevaart. In Europese wet- en regelgeving is zowel kerosine als stookolie vrijgesteld van heffingen. Hoekstra noemde dat maandagavond tijdens de zitting hierover "bizar".
De luchtvaartorganisatie van de Verenigde Naties, de International Civil Aviation Organization (ICAO), beslist mee over de belastingen op kerosine. Voor heffingen op stookolie heeft de Internationale Maritieme Organisatie (IMO) veel inspraak.
Hierdoor wordt een belastingheffing op zowel stookolie als kerosine "een grote uitdaging", zegt De Coninck. Er zijn meerdere pogingen geweest om met IMO en ICAO te onderhandelen. "Het valt niet mee om bij deze organisaties milieumaatregelen door te voeren. Internationaal consensus vinden wordt moeilijk."
Het is volgens De Coninck wel nodig om de luchtvaart te belasten om klimaatdoelen te halen. "Toch is het nog nooit iemand gelukt om deze heffingen door te voeren. Maar misschien dat het Hoekstra wel lukt met zijn onderhandelingsvaardigheden."
Jan Willem Velthuijsen, hoofdeconoom van PwC, is sceptisch over een snelle oplossing. Hij denkt dat heffingen op stookolie en kerosine niet haalbaar zijn in Hoekstra's termijn als Eurocommissaris. "Het is een goed idee, maar lastig uitvoerbaar. Mondiaal hebben we al allerlei afspraken. Het vergt diplomatie om ook andere regio's mee te krijgen in nieuwe plannen. Er moeten allerlei verdragen worden herzien."
Als voorbeeld noemt Velthuijsen de onderhandelingen over het carbon border adjustment mechanism, waarmee werd bepaald dat bedrijven die van buiten Europa producten exporteren naar de EU gaan betalen voor hun CO-uitstoot. "Daar gingen ook jaren overheen." Vooral de wereldhandels- en luchtvaartverdragen vormen volgens Velthuijsen een barrière. Hij denkt daarom dat het realistischer is om op Europees niveau heffingen in te voeren. "Een heffing op vluchten in Europa lijkt me haalbaarder. Maar ook dat wordt een pittige opdracht."
