Volgers, likes en shares: welke partij is online de grootste en wat maakt dat uit?

• Nando Kasteleijn en Mitchell van de Klundert

Tijdens deze verkiezingscampagne is online gezien worden belangrijker dan ooit. Maar hoe krijg je dat voor elkaar, en wat zijn de effecten?

Om te ontdekken welke waarde sociale media voor politieke partijen en hun lijsttrekkers hebben, bekeek de NOS hoeveel interactie ze hebben met potentiële kiezers en hoe groot ze zijn. De platforms zijn geen afspiegeling van de samenleving, maar wel een belangrijke graadmeter voor de campagnes.

Voor het in beeld brengen van deze interacties is gekeken naar een periode van zeven dagen. Daarbij valt op dat Forum voor Democratie en lijsttrekker Thierry Baudet de meeste interacties hebben. Daarna volgen PVV-leider Geert Wilders en GroenLinks met lijsttrekker Jesse Klaver. Het lukt partijen als de SP, CDA en PvdA minder goed om interactie met het publiek te krijgen.

Opvallend is dat nieuwkomer Volt goed scoort op Instagram, in tegenstelling tot bijvoorbeeld gevestigde partijen als CDA en ChristenUnie. Lijsttrekker Laurens Dassen krijgt wel een stuk minder aandacht dan zijn partij, hij gaat gelijk op met de leider van Denk, Farid Azarkan. Die laatste is wel weer een stuk groter op Facebook, waar Dassen geen eigen pagina heeft.

Hoe actief partijen zijn op de socials wisselt nogal. Zo plaatst FvD van alle partijen dagelijks de meeste berichten op hun Facebookpagina, gemiddeld ruim zes. Terwijl D66 tot net iets meer dan twee komt. De PVV hanteert een eigen tactiek op sociale media. De partij heeft geen eigen pagina's op Instagram en Facebook; alle communicatie verloopt via Wilders.

Bekijk hieronder in 6 slides hoeveel interactie partijen en lijsttrekkers hebben op Facebook en Instagram:

Wat zijn al die interacties waard?

Veel, volgens communicatiewetenschapper Sanne Kruikermeier (Universiteit van Amsterdam). Het is in de laatste weken voor de verkiezingen namelijk vooral de kunst om de aandacht te trekken. "We zien dat politici die meer aandacht krijgen op sociale media, ook meer aandacht krijgen op traditionele media en vervolgens wéér op sociale media." Het versterkt elkaar dus.

De kleine partijen kunnen hier vooral baat bij hebben, omdat zij normaal meer moeite hebben om zich in de kijker te spelen. "Grotere partijen worden sneller opgepikt door de media en zitten eerder bij talkshows", zegt Tom Dobber, die aan de Universiteit van Amsterdam onderzoek doet naar politieke communicatie.

Het valt hem op dat een aantal kleine partijen goed in staat is hun boodschap te verspreiden via sociale media. "Bij Volt zie je dat bijvoorbeeld op Instagram. De achterban van die partij - veel jongeren - zit veel op dat sociale medium." Dat het CDA veel minder interacties heeft is volgens hem niet zo gek, omdat de partij zich vooral op 45-plussers richt.

Het grote aantal interacties bij FvD verbaast Dobber niet. "Zij zijn heel erg actief op Instagram, ze plaatsen constant updates van hun reis met een bus door Nederland. Je ziet dat een partij zoals GroenLinks veel minder plaatst. Hoe meer je plaatst, hoe meer interactie je kan genereren".

En maakt het dan nog uit hoe je de aandacht trekt? "Wat mij opvalt, is dat polariseren werkt", zegt Tom te Buck van campagnebureau BKB. "Je merkt dat FvD en de PVV het daardoor goed doen op Facebook en Instagram. Mensen die boos zijn, bijvoorbeeld op het kabinetsbeleid, zijn sneller geneigd zich hierover te uiten op sociale media."

Deze berichten van partijen en lijsttrekkers hadden de afgelopen week op Facebook en Instagram de meeste interactie:

Leveren interacties ook stemmen op?

"Wat we nu in een experimenteel onderzoek zien, is dat sociale media kiezers meer betrokken kan maken bij de politiek", zegt communicatiewetenschapper Kruikemeier. Maar de effecten op de stembus zijn klein, zegt ze. "Een goede campagne kan wel leiden tot meer voorkeursstemmen voor een kandidaat."

Dobber denkt dat het aantal interacties vooral iets zegt over het succes dat de partij heeft met het verspreiden van hun boodschap. "Veel interactie toont aan dat je boodschap gelezen wordt, dat je uitnodigt tot reactie en dat je de kiezer bereikt. Maar het toont niet per definitie aan dat je ook meer stemmen krijgt."

Bekijk hieronder wie de meeste volgers heeft op Twitter. Kijk hier voor de volgeraantallen van Facebook en Instagram:

Qua aantal volgers ontstijgt het premiersaccount van VVD-leider Mark Rutte de rest. "Dat geeft hem de premierbonus", zegt Tom te Buck van BKB. "Hij hoeft ook minder geld uit te geven op andere kanalen, omdat hij als minister-president zichtbaar is bij de coronapersconferenties en via sociale media. "Rutte zal het zelf niet zo snel toegeven, maar beleid maken en zichtbaarheid dient ook gewoon een campagnedoel."

Kanttekening bij Twitter

De aantallen zijn op Twitter het hoogst, maar volgens Te Buck zijn die gebruikers absoluut niet representatief voor wie naar de stembus mag. "Twitter wordt vooral veel gebruikt om journalisten te bereiken en de indruk te wekken dat er ophef is over iets. Voor het contact met potentiële kiezers zijn Facebook en Instagram veel belangrijker, daar zitten meer zwevende kiezers."

Ook op Facebook en Instagram loopt het aantal volgers van politieke partijen al snel in de tienduizenden en sommigen gaan daar ruim overheen. Maar die cijfers maken eigenlijk weinig uit. Te Buck: "Het organische bereik is daar vrijwel nihil. Uitzondering zijn zeer grote accounts zoals die van Geert Wilders, Forum voor Democratie en de premier." Dat betekent: wie gezien wil worden, moet betalen.