De Tweede Kamer voelt zich voor het blok gezet met de brexit-deal die het Verenigd Koninkrijk en de EU hebben gesloten. De Kamer heeft als nationaal parlement eigenlijk niets te zeggen over het handelsakkoord dat op Kerstavond werd gesloten. In plaats daarvan moet het Europees Parlement ermee instemmen.
Toch sprak de Tweede Kamer vandaag, tijdens het kerstreces, over de deal van meer dan duizend pagina's. In het debat konden de Kamerleden alleen nog opdrachten meegeven aan minister Blok van Buitenlandse Zaken, die morgen namens het kabinet in Brussel het definitieve Nederlandse 'ja' moet geven. Dat lijkt een formaliteit, want de EU-ambassadeurs stemden vandaag al unaniem in.
"Een piet snot-debat", vond SP'er Renske Leijten de bijeenkomst van vandaag, omdat het een zogeheten "EU-only-akkoord" is, waar de nationale parlementen geen zeggenschap over hebben. Officieel is daartoe besloten om het proces niet te vertragen, maar volgens Leijten is dat uit angst voor de nationale parlementen afgesproken.
Minister Blok had uit democratisch oogpunt ook liever gezien dat de nationale parlementen het akkoord zouden ratificeren, maar vindt de gekozen aanpak te verdedigen omdat het in het Nederlandse economische belang is dat de deal zo snel mogelijk in werking treedt. "Het zijn onze vissers en vrachtwagens die aan de kade liggen of staan", betoogde hij.
Nauwelijks tijd
Veel partijen zouden het liefst de mogelijkheid houden om op afspraken terug te komen, als de komende weken blijkt dat daar grote fouten in zitten. Omdat het akkoord al op 1 januari ingaat, is daar nu nauwelijks tijd voor.
"Het VK heeft 47 jaar deel uitgemaakt van de EU, het brexit-proces heeft ruim 4 jaar geduurd en wij krijgen nu per partij ongeveer 4 minuten de tijd om onze mening over de deal te geven", mopperde Roelof Bisschop van de SGP.
Uiteindelijk zijn alle partijen toch wel blij dat er op de valreep een handelsakkoord ligt, omdat een no-deal-brexit veel slechter zou zijn voor ons land. De PVV ziet in de deal vooral een aansporing voor Nederland om ook uit de EU te stappen. "Dit kunnen wij ook", zei Kamerlid Emiel van Dijk.
Brexit-vergoeding voor vissers
Blok noemt de deal "het maximaal haalbare onder de omstandigheden". Toch is hij op drie punten niet gelukkig. Zo moeten de Nederlandse vissers een kwart van hun visrechten in Britse wateren opgeven. Om de verliezen daarvan te compenseren zet hij in op een flinke brexit-vergoeding voor de getroffen vissers.
Die moet komen uit een speciaal 'aanpassingsfonds', waar landen of sectoren een beroep op kunnen doen als ze onevenredig hard getroffen worden door de brexit. Op voorhand is uit dat fonds al 600 miljoen euro gereserveerd voor de Europese Noordzeevissers. De komende tijd wordt dat geld verdeeld en Blok hoopt dat een behoorlijk bedrag naar Nederlandse vissers gaat.
Daarnaast vindt Blok het heel jammer dat het VK uit het studentenuitwisselingsprogramma Erasmus stapt. Daardoor wordt het voor Nederlandse studenten veel moeilijker om een tijdje aan de andere kant van de Noordzee te studeren, en andersom.
Blok is ook teleurgesteld dat er in het akkoord niets is afgesproken over een gezamenlijk buitenlands en defensiebeleid. In het verleden trok Nederland daarin vaak gezamenlijk op met de Britten.
Race naar de bodem
Ook in de Kamer zijn er zorgen over de details van de overeenkomst. Kamerleden willen voorkomen dat Groot-Brittannië de EU-landen kan wegconcurreren, omdat het zich niet meer aan bepaalde Europese regels hoeft te houden.
PvdA-Kamerlid Liliane Ploumen noemde als voorbeeld de regels voor arbeidsvoorwaarden. "De brexit moet niet leiden tot een race naar de bodem, waar werknemers het slachtoffer van worden."
