Na de felicitaties voor de winnaar van de Amerikaanse presidentsverkiezingen van bijna iedereen die ertoe doet binnen de EU, volgden al snel de eerste telefoontjes. En die stelden niet teleur, valt te beluisteren in Brussel.
Dinsdag belde Biden met commissievoorzitter Von der Leyen, de Duitse bondskanselier Merkel en de Franse president Macron. Dat dit al zo snel na zijn verkiezing gebeurt, stemt politici in Brussel hoopvol. In de gesprekken spraken de Europese leiders de hoop uit op een "hechte vertrouwensrelatie" (Merkel) en "multilaterale samenwerking op het gebied van klimaat, veiligheid en gezondheid" (Macron).
Biden staat bekend als een multilateralist. Als vicepresident onder Obama was hij vaak in Europa, getuige ook het aantal foto's dat Europese leiders tweetten van ontmoetingen die ze met Biden hadden in zijn vorige functie. Toch werden de verwachtingen over samenwerking voor de verkiezingen juist getemperd in Brussel.
Biden zal zijn handen namelijk vol hebben aan de coronacrisis en economische crisis in de VS zelf. Bovendien zal hij ook de Trump-kiezers voor zich willen winnen. Verwacht dus geen terugkeer naar de tijd van Obama, was en is de meest gehoorde analyse. De eerste voornemens van Biden konden daardoor moeilijk teleurstellen en doen dat dus ook niet.
Klimaatakkoord
De grootste beloften van Biden waren dat hij Amerika weer zou laten meedoen in bijvoorbeeld de Wereldhandels- en Wereldgezondheidsorganisatie, maar vooral dat hij de VS weer in lijn zou willen brengen met het klimaatakkoord van Parijs. De eerste gesprekken daarover zijn deze week al gevoerd tussen de teams van Biden en Eurocommissaris Timmermans.
"Dat is politiek natuurlijk heel belangrijk", analyseert GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout. "Het wordt voor landen als Brazilië en Australië, maar ook voor sommige Europese landen, dan steeds moeilijker om zich te blijven verzetten tegen de klimaatdoelen." Toch tempert hij de verwachting van een snelle vergroening van Amerika, want "daarvoor heeft Biden de Senaat nodig en daar behouden de Republikeinen misschien de meerderheid".
Brexit
Biden belde afgelopen dinsdag ook de Britse premier Johnson en liet hem in dat gesprek onder andere weten dat brexit wat hem betreft de vrede tussen Ierland en Noord-Ierland niet mag bedreigen. De Ierse premier, die ook belde met Biden, was opgetogen na zijn gesprek.
Vooraf was de verwachting in Brussel dat een snelle handelsdeal tussen het VK en de VS onder Biden minder voor de hand ligt, en dat Johnson om die reden toeschietelijker zou worden in de onderhandelingen over een handelsdeal met de EU. Verschillende bronnen bevestigen echter dat daarvan vooralsnog weinig te zien is.
'EU moet strategisch autonoom zijn'
Het is het eerste teken dat alleen het feit dat Biden gekozen is, niet voldoende is om internationale relaties te beïnvloeden. Wat dat betreft wordt besmuikt gewezen naar de Nobelprijs voor de Vrede die Obama kreeg nog voordat hij daadwerkelijk ergens vrede had gebracht.
Nadrukkelijk blijven Brusselse diplomaten maar ook Europarlementariërs spreken over de noodzaak voor de EU om 'stategisch autonoom' te zijn. Daarmee wordt bedoeld dat de EU voor cruciale zaken als volksgezondheid, industrie, voedsel en veiligheid zo min mogelijk afhankelijk moet zijn van andere wereldmachten zoals China, Rusland en de VS. Bovendien is de gedachte breed gedeeld dat het Trumpisme over vier jaar zo maar weer aan de macht kan komen in de VS.
Ook zorgen na overwinning Biden
Niettemin is de opluchting voelbaar. De toon uit de VS is nu al anders. Toch heeft de toon van Trump zeker niet alleen schade aangericht, betoogt FvD-Europarlementariër Derk Jan Eppink: "Zijn harde opstelling tegen China zou de EU ook veel vaker moeten hebben. Trump bracht bovendien vredesakkoorden tussen Israël en Arabische landen."
Eppink maakt zich zorgen dat dit onder Biden gevaar loopt. "Vooral ook omdat de linkervleugel binnen de Democratische Partij nu heel dominant kan worden." Het is een sentiment dat je ook uit enkele lidstaten hoort. De leiders van Polen en Hongarije bijvoorbeeld, konden rekenen op steun van Trump bij hun verzet tegen regels uit Brussel. En ook de Sloveense premier, die al snel na het sluiten van de stembussen juist Donald Trump feliciteerde met zijn overwinning, heeft die felicitaties op dit moment nog niet omgezet naar Joe Biden.
