Factcheckers VS draaien overuren: veel beschuldigingen van fraude, bewijs ontbreekt

Het filmpje op Twitter is bijna 5 miljoen keer bekeken. Een medewerker van een stembureau steekt zijn middelvinger op naar een papiertje dat voor hem ligt, verfrommelt het en gooit het weg. "Als dit geen kiesfraude is, wat dan wel?", vraagt de man die het filmde.

Het was geen kiesfraude. Het was niet eens een stembiljet dat de man in zijn handen had, die zijn groter, legde zijn leidinggevende uit aan persbureau AP. De man verkreukelde een papieren handleiding. De medewerker is inmiddels ondergedoken uit angst voor zijn veiligheid.

In de nasleep van de Amerikaanse verkiezingen maken president Trump, rechtse commentatoren en verontwaardigde twitteraars wilde aantijgingen van stemfraude en gebrek aan transparantie. Het moet het fundament vormen van het juridisch gevecht over de stembusuitslag, maar tot nu toe ontbreekt hard bewijs.

Amerikaanse factcheckers draaien overuren om de waarheid te achterhalen. Sinds de verkiezingen ontkrachtte Politifact acht beweringen over stembusfraude, allemaal van Republikeinen. President Trumps eigen opmerking dat hij de "verkiezingen zou winnen als je de legitieme stemmen telt", haalde de hoogste categorie: pants on fire.

Ook een retweet van de president bleek verre van waar. "Wat is hier aan de hand?", twitterde president bij een plaatje waarop te zien was dat 100 procent van een tranche nieuwe stemmen in Michigan naar Biden ging. De BBC ploos na dat het om een tikfout ging, die later werd hersteld. De oorspronkelijke twitteraar verwijderde de tweet later en bood excuses aan.

De factcheckers van de website Snopes ontleedden een ander verdacht filmpje: een medewerker die overduidelijk een stemformulier aan het invullen is. Onmiddellijk volgden er beschuldigingen van ballot box stuffing, valse stembiljetten.

Wederom was er een onschuldige verklaring voor: het ging om een kopie van een stembiljet dat beschadigd was geraakt. De keuzes op het biljet werden overgenomen op een nieuw formulier, om het alsnog in de telmachine te kunnen invoeren, geheel volgens de regels.

Een woordvoerder van dit district in Pennsylvania wijst erop dat op het originele beeld te zien is dat er waarnemers van beide partijen aanwezig zijn. Bovendien, onderstreept hij, bestaat dit beeld omdat het stembureau camera's installeerde zodat iedereen het tellen kan volgen.

Aanhangers van Trump nemen geen genoegen met die verklaring. In bijvoorbeeld de show van Sean Hannity op Fox News mogen ze vertellen hoe partijgenoten die het tellen op de voet willen volgen, worden geweigerd bij de stembureaus. "Deze waarnemers mogen hun werk niet doen. Accepteren we dat?", vroeg de presentator zijn publiek verontwaardigd.

De retoriek heeft er al toe geleid dat er betogers, soms zelfs gewapend, bij het stemmentellen opdoken. "Arresteer de stemmentellers" en "Stop the steal" werd er op verschillende plaatsen gescandeerd.

Aan persbureau AP leggen kiesfunctionarissen uit dat er soms publiek wordt geweigerd bij het tellen. Dat gebeurt soms om verstoringen en intimidatie te voorkomen, maar ook vanwege coronarestricties. Er wordt echter meteen benadrukt dat er altijd vooraf geregistreerde waarnemers van beide partijen aanwezig mogen zijn en de restricties niet alleen voor Republikeinen gelden.

Over de precieze invulling van die regels liggen de partijen ook in de clinch: in Philadelphia moest de rechter eraan te pas komen om Republikeinse waarnemers dichter bij het stemmentellen te krijgen. Een andere rechter wees een verzoek het tellen stil te leggen af, en verzuchtte "kunnen we nou geen verantwoordelijke volwassenen zijn en er samen uitkomen?"

Geduld

Alle onrust heeft intussen nog geen concrete bewijzen opgeleverd voor de beschuldigingen van fraude. "Er vliegt van alles over het internet, maar als we het dan onderzoeken, levert het niks op", drong Fox-presenator Bret Baier aan bij de Republikeinse voorzitter Ronna McDaniel. "We willen alles onderzocht hebben, maar we vinden niks."

McDaniel kwam opnieuw niet met bewijzen. "Heb nog even geduld en laat ons deze onregelmatigheden en ernstige beschuldigingen onderzoeken. Iedereen wil dat deze verkiezingen afgelopen is, maar als er fraude was, dan moet dat goed uitgezocht worden."

Website Snopes verwacht in ieder geval voorlopig bezig te zijn met het checken van alle beschuldigingen. "De verkiezingen zijn misschien voorbij, maar de desinformatie gaat gewoon door."