Een passagiersvliegtuig dat uit de lucht wordt geschoten en een regering die de verantwoordelijkheid daarvoor in alle toonaarden ontkent. Even leek de vliegramp in Iran bijna identiek aan die met vlucht MH17, het toestel van Malaysia Airlines dat in 2014 werd neergehaald boven Oekraïne. Tot Iran vandaag toch schuld bekende. Vanwaar die draai?
"Het is goed dat Iran zijn fouten toegeeft", zegt Piet Ploeg, voorzitter van Stichting Vliegramp MH17. De bekentenis zal de nabestaanden van de 176 passagiers in Iran, Oekraïne, Canada, Zweden, Afghanistan, Duitsland en Groot-Brittannië volgens Ploeg veel frustratie besparen.
De vliegramp in Iran was voor MH17-nabestaanden een pijnlijke herinnering aan hoe zij in de zomer van 2014 hun dierbaren verloren, zegt Ploeg. "Het begon met de beelden van het vliegtuigwrak en de body bags. Dat bracht veel nabestaanden terug naar de eerste momenten na het neerhalen van de MH17. Je krijgt daar de rillingen van over de rug."
'Iran kon niet anders'
Groot verschil tussen de ramp met vlucht MH17 en de Iraanse vliegramp is dat het laatste vliegtuig boven eigen grondgebied werd neergehaald. En waar het in het geval van MH17 lang heeft geduurd voordat er harde, ondubbelzinnige bewijzen op tafel lagen, sloot het net zich voor Iran al vrij snel.
De Iraanse bekentenis was dus waarschijnlijk noodzaak. Het kon niet anders, zegt Midden-Oosten-redacteur van de NOS Hoessein Sabir.
"Eerst zeiden ze nog dat aanwijzingen Amerikaanse propaganda waren. Maar toen ook de bewijzen van andere buitenlandse veiligheidsdiensten zich opstapelden, wilde Iran niet nog meer gezichtsverlies lijden."
Mogelijk is dat de buitenlandse veiligheidsdiensten nog meer en overtuigend bewijs in handen hebben, en dat naar buiten wilden brengen. Dat wilde Iran volgens Sabir voor zijn, ook omdat het land nu nog enigszins de regie houdt over de draai die ze geven aan het verhaal over de toedracht van de ramp.
Donderdagavond kwam The New York Times met deze beelden waarop de inslag van de raket te zien zou zijn:
De commandant van de luchtmacht van de elite-eenheid de Revolutionaire Garde heeft gezegd dat het vliegtuig uit de lucht werd geschoten door miscommunicatie. Omdat het toestel kort na de aanvallen op Amerikaanse bases in Irak werd gesignaleerd, dacht de operator dat het ging om een vijandig projectiel.
Hij kreeg naar eigen zeggen geen contact met zijn leidinggevenden en besloot een korteafstandsraket af te vuren, met alle gevolgen van dien.
Kennelijk heeft de wereld niets geleerd van MH17.
Voor de ramp heeft diezelfde operator volgens de commandant verschillende keren gevraagd een zogeheten no-flyzone in te stellen. Maar vanwege niet nader genoemde "overwegingen" is daartoe niet besloten door hogerhand.
Waarom Iran het luchtruim niet heeft gesloten na de aanvallen in Irak, is volgens redacteur Sabir nog een belangrijke vraag. MH17-nabestaande Ploeg vindt het onbegrijpelijk dat er gewoon gevlogen werd boven risicogebied. "Kennelijk heeft de wereld niets geleerd van de ramp met MH17."
Ploeg "durft niet te hopen dat Rusland ooit zijn fouten toegeeft". Inmiddels heeft onder meer Nederland het land aansprakelijk gesteld voor de ramp, nadat het internationale onderzoeksteam JIT concludeerde dat de raket waarmee MH17 is neergehaald afkomstig was van een installatie van een brigade van het Russische leger.
Militair actief in Oekraïne
Maar de kans dat Rusland ooit zal bekennen is bijzonder klein. Dat Iran nu wel kiest voor openheid, verandert daar volgens Rusland-correspondent David Jan Godfroid niets aan.
"De kans dat Rusland na de bekentenis van Iran zal toegeven betrokken te zijn geweest bij het neerhalen van MH17, is te verwaarlozen", zegt hij. Want daarmee zouden ze volgens Godfroid ook erkennen dat ze militair actief waren in het oosten van Oekraïne. "Daarnaast zou het heel merkwaardig zijn dat Rusland na jaren van ontkennen ineens zou zeggen vlucht MH17 tóch uit de lucht te hebben geschoten."
