De VN-gezant voor Irak, Jeanine Hennis, acht het risico op een oorlog reëel na de liquidatie van de Iraanse generaal Qassem Soleimani door de Verenigde Staten. Ze zegt dat ze de emoties in Washington en Teheran begrijpt, maar dat oorlogstaal niet helpt om het hoofd koel te houden.
In een interview met het AD zegt ze dat het van groot belang is om de eenheid in Irak te bewaren tussen sjiieten, soennieten en Koerden. "Als dat slecht wordt gemanaged, kan hier zomaar een burgeroorlog ontstaan."
Op het moment dat Soleimani vrijdag werd uitgeschakeld, stond ze op het punt om vanuit Nederland terug te keren naar Bagdad. "Ik kon het eerlijk gezegd niet geloven. Ik heb alle berichten drie keer gelezen. Dit kon niet waar zijn!"
Grote zorgen
Gisterochtend sprak ze met de Iraakse premier, parlementsvoorzitter en president over de aanslag met een drone op Soleimani. "Ze maken zich grote zorgen." Het Iraakse parlement stemde zondag in meerderheid voor het vertrek van alle buitenlandse militairen uit het land. "Dit is niet alleen een veiligheidskwestie, maar zo'n vertrek kan ook het begin van een economische crisis inluiden."
Premier Abdul-Mahdi, die vorige week nog met Soleimani sprak, is volgens Hennis erg getroffen door de aanslag. Soleimani speelde een belangrijke rol bij de bestrijding van terreurgroep IS bij Erbil en Bagdad. Ze heeft met de premier gesproken over het belang van rust en stabiliteit.
Of het vertrek van de buitenlandse troepen haalbare kaart is, is nog maar de vraag. De regering, die daarover moet beslissen, is demissionair. "Bovendien is de stemming geboycot door de Koerden en de soennieten. Het is eigenlijk een sjiitische beslissing. Vandaag is er een vergadering met alle politieke leiders over hoe het verder moet, waarbij de eenheid van Irak vooropstaat."
Hoofd koel houden
Door de aanslag is de aandacht voor de demonstraties voor betere publieke voorzieningen en meer burgerrechten verdwenen. "Daar zijn vijfhonderd doden bij gevallen en duizenden mensen gewond geraakt. Het is pijnlijk en cynisch," zegt Hennis. De onrust die nu is ontstaan, noemt ze van een andere orde. "Men is onder de indruk en bang dat een oorlog tussen de VS en Iran wordt uitgevochten op Iraaks grondgebied."
Haar werk als Irak-gezant van VN-secretaris-generaal António Guterres is om het hoofd koel te houden, goed naar iedereen te luisteren en te adviseren. "Vele Irakezen zijn echt geschrokken door de wijze waarop de aanslag is gebeurd, de timing ervan en de mogelijke gevolgen voor hun land. Want ze snakken naar rust en wederopbouw."
Minister Bijleveld van Defensie wees gisteren ook al op de "fragiele situatie" die is ontstaan en zei dat er sprake is van escalatie. Ze sprak haar begrip uit voor de liquidatie door de VS en verwees daarbij onder meer naar de rol van Soleimani in Syrië als leider van sjiitische milities. Ook schreef ze in een Kamerbrief dat Iran instabiliteit in de regio in de hand werkt en dat Soleimani daarbij een belangrijke rol speelde. Nederland wil wel een toelichting van de VS op het doden van de generaal.
