Een "crisis van ongekende omvang", noemde premier Rutte de stikstof- en PFAS-problemen vandaag. In zijn negen jaar als premier had hij zoiets nog nooit meegemaakt. Vandaag maakte de premier samen met de ministers Schouten (Landbouw en Natuur), Van Nieuwenhuizen (Infrastructuur) en Van Veldhoven (Wonen) bekend hoe het kabinet de problemen wil aanpakken.
Met deze maatregelen zijn we er nog niet, zei Rutte er meteen bij. Wel hoopt het kabinet met de plannen van vandaag de bouw- en infrasector snel uit het slop te trekken. Een overzicht:
100 kilometer per uur
De maximumsnelheid op snelwegen gaat overdag omlaag naar 100 kilometer per uur. Alleen 's avonds en 's nachts (tussen 19.00 uur en 6.00 uur) mag je straks nog 120 of 130 rijden - natuurlijk alleen op de trajecten waar dat nu al mag. Deze maatregel is moeilijk voor de VVD, die zich altijd sterk heeft gemaakt voor 130-kilometerzones op de snelweg. Premier Rutte noemde de snelheidsverlaging vandaag dan ook een 'rotmaatregel'. "Niemand vindt het leuk, maar hier speelt een groter belang." Het is nog niet bekend wanneer de lagere maximumsnelheid ingaat, in ieder geval zo snel mogelijk, aldus Rutte.
Ander veevoer
Boeren moeten hun vee straks voer geven met minder eiwit dan nu. Dieren gebruiken eiwit voor de productie van vlees, melk en eieren, maar: hoe meer eiwit, hoe meer stikstof er via hun mest vrijkomt, in de vorm van ammoniak. Volgens het kabinet bevat het huidige veevoer meer eiwit dan de dieren nodig hebben. Daarom moet de samenstelling van het voer veranderen.
Noodwet voor wegen- en waterveiligheid
Er komt een noodwet om ervoor te zorgen dat grote veiligheidsprojecten kunnen doorgaan. Het gaat bijvoorbeeld om kustbescherming en dijkbescherming, want "we moeten droge voeten houden", aldus het kabinet. De noodwet regelt ook dat onderhoud aan snelwegen en andere rijkswegen kan worden voortgezet. Als door dit soort onderhoudsprojecten te veel stikstof vrijkomt, moet dat worden gecompenseerd. Het kabinet maakt in dit verband 250 miljoen euro vrij voor natuurherstel.
Geld om varkensboeren uit te kopen
Er komt een regeling voor varkensboeren die willen stoppen met hun bedrijf. In totaal is er 180 miljoen euro beschikbaar om die boeren uit te kopen. Dat was overigens al bekend: het kabinet had al 120 miljoen euro voor de varkensboeren uitgetrokken om de klimaatdoelen te halen, afgelopen najaar kwam daar nog 60 miljoen euro bij. Die 60 miljoen telt nu mee om de uitstoot van stikstof terug te dringen.
Natuurgebieden kritisch bekijken
Volgens het kabinet kan het gebeuren dat sommige kleine Natura 2000-gebieden "structureel zwak zijn en blijven", ondanks de plannen voor natuurherstel. Denk aan gebieden waarin bepaalde planten- of diersoorten niet of nauwelijks meer voorkomen. Als het nodig is, kunnen zulke gebieden hun beschermde status verliezen, aldus het kabinet. "We gaan onderzoeken of er ruimte is om de bescherming van specifieke soorten te kunnen overhevelen van het ene naar het andere, meer geschikte natuurgebied", zei minister Schouten hierover.
Binnenkort laat minister Schouten de Tweede Kamer weten aan welke natuurgebieden ze denkt. Overigens moet ze daarover nog wel in gesprek met de Europese Commissie, omdat de Nederlandse Natura 2000-gebieden onderdeel zijn van een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden. De Natura 2000-plannen van het kabinet leidden tot kritiek bij de linkse oppositie.
PFAS-regels
Het kabinet presenteerde vandaag niet alleen stikstofplannen, maar ging ook in op de problemen met PFAS. Dat is de verzamelnaam voor giftige, niet-afbreekbare stoffen. Deze norm die sinds deze zomer daarvoor geldt, leidt tot vertraging in de bouw- en infrasector. We wisten al dat vóór 1 december duidelijk moet worden wat een veilige norm is voor PFAS in de landbodem. Datzelfde geldt voor PFAS in de waterbodem, voegde het kabinet daar vandaag aan toe. Baggerprojecten krijgen daardoor meer ruimte, denkt het kabinet.
Baggerdepot
Ook komt er een oplossing voor baggeraars die tot nu toe hun verontreinigd baggerslib niet kwijt konden. Vanaf vandaag kunnen ze daarvoor terecht bij baggerdepots van de Rijksoverheid. Volgens het kabinet is dat op korte termijn een oplossing voor baggerprojecten die door de PFAS-problematiek stil waren komen te liggen.
En dan nog even dit
Mocht het deze winter glad worden: er kan gewoon gestrooid worden. Eerder deze week was daar onduidelijkheid over, omdat strooizout misschien niet aan de PFAS-norm zou voldoen. Maar dat is volgens het kabinet niet aan de orde, bleek vandaag.
Alle maatregelen werden vanmorgen gepresenteerd op een persconferentie, bekijk hier een aantal fragmenten en een overzicht van de stikstofcrisis tot nu toe.
