Diplomaten herhalen in openbare verhoren zorgen over machtsmisbruik Trump

Op de eerste dag van de openbare verhoren in het afzettingsonderzoek naar president Trump hebben twee hoge Amerikaanse diplomaten herhaald dat de regering-Trump de Oekraïense president onder druk zette voor persoonlijk gewin.

Zowel diplomaat George Kent als ambassadeur Bill Taylor uitte zijn zorgen eerder al achter gesloten deuren voor de onderzoekscommissie van het Congres.

Eerste twee getuigen

Kent is een ervaren diplomaat die werkt op het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, waarbij hij zich bezighoudt met Europa. Tot vorig jaar werkte hij in Oekraïne. Taylor is de hoogste Amerikaanse diplomaat in Oekraïne. Hij is er sinds juni interim-ambassadeur en was tussen 2006 en 2009 ook al ambassadeur in het land.

Kent en Taylor zijn de eerste twee getuigen die voor het oog van de wereld vertellen over mogelijk machtsmisbruik door de Amerikaanse president.

Volgens Kent had Trump de Oekraïense president een ontvangst in het Witte Huis beloofd in ruil voor een corruptieonderzoek naar Trumps politieke rivaal Joe Biden en diens zoon Hunter. Hunter Biden was tot april bestuurder van Burisma Holdings, het grootste gasbedrijf van Oekraïne. Trump beschuldigt de Bidens ervan corruptieonderzoek naar dat bedrijf te hebben gedwarsboomd.

Taylor wordt gezien als een essentiële getuige. Hij bevestigde in zijn eerste getuigenis dat Trump militaire hulp had bevroren om Zelensky onder druk te zetten het onderzoek naar Biden te starten.

De ambassadeur herhaalde dat vandaag in zijn openingsverklaring, die liefst drie kwartier duurde. Verder voegde hij daar nog aan toe dat een medewerker hem recent had ingelicht over een telefoongesprek tussen Trump en zijn EU-ambassadeur Sondland, kort na het telefoontje tussen Trump en Zelensky waar een klokkenluider een klacht over indiende.

De medewerker hoorde dat gesprek toevallig. In dat tweede telefoontje zou Trump de EU-ambassadeur hebben gevraagd naar de status van de Biden-onderzoeken.

'Lastercampagne'

De Democraat Adam Schiff, die de leiding heeft over de impeachmentprocedure, opende de openbare verhoren iets na 16.00 uur voor tientallen tv-ploegen en fotografen met het uitleggen van de procedure. Hij werd meteen onderbroken door de Republikein Ratcliffe. Het onderstreepte de spanning tussen de twee partijen over het afzettingsonderzoek.

Schiff legde in zijn openingsverklaring uit dat de procedure een test is voor "wat Amerikanen verwachten van hun president". Daarna kreeg de Republikeinse leider in de commissie, Devin Nunes, het woord. Hij zei in zijn verklaring dat het onderzoek een "lastercampagne" is, georganiseerd door de Democraten.

De openingsverklaringen van Schiff en Nunes:

Deze en volgende week worden er zeker elf getuigen gehoord, onder wie de de in mei dit jaar opgestapte Oekraïne-ambassadeur Marie Jovanovitsj. Zij wordt vrijdag publiek gehoord. In haar eerdere getuigenis zei Jovanovitsj dat ze opzettelijk werd tegengewerkt door de regering-Trump, wat uiteindelijk leidde tot haar vertrek.

De getuigen worden gehoord door de 22-koppige inlichtingencommissie van het Huis van Afgevaardigden. Daarin hebben de Democraten de meerderheid. De Republikeinen vinden de afzettingsprocedure daarom partijdig.

Voor de Democraten zijn de openbare verhoren een noodzakelijke stap. Om de president af te zetten is een tweederdemeerderheid vereist in de Senaat. Om die te bereiken, moeten minimaal twintig Republikeinse senatoren hun eigen president afvallen. Die zullen mogelijk pas gaan bewegen als er een significante verschuiving is in de publieke opinie.

Hetzelfde gebeurde in de jaren 70, toen de openbare verhoren rond het Watergate-schandaal het einde betekenden van president Nixon. Correspondent Arjen van der Horst betwijfelt of hetzelfde gaat gebeuren. De vele tv-zenders die de verhoren live uitzenden duiden de getuigenissen op hun eigen manier.

Van der Horst: "En het huidige Amerikaanse medialandschap is enorm gepolariseerd. Kiezers leven vooral in hun eigen echokamers. Dus het is de vraag of ze anders naar de zaak gaan kijken. Hetzelfde geldt voor de Republikeinen in het Congres."

Trump heeft het druk

Trump uitte kort voor de start van de verhoren nog zijn ongenoegen over de afzettingsprocedure tegen hem. "Lees de transcriptie!" twitterde hij. Daarmee doelde hij op het uitgeschreven telefoongesprek met de Oekraïense president waar een klokkenluider een klacht over indiende. Die klacht leidde uiteindelijk tot het impeachmentonderzoek.

Volgens Trump was er niets mis met dat gesprek. Na een bijeenkomst met de Turkse president Erdogan liet hij vandaag weten de verhoren niet te volgen. "Ik heb het te druk en het is toch een heksenjacht", zei hij.

Zo verloopt de afzettingsprocedure tegen Trump: