De 'poule des doods' is aan z'n slotakkoord toe. Van het kwartet Frankrijk, Duitsland, Portugal en Hongarije weet nog geen enkel land waar het aan toe is; het kan nog alle kanten op gaan.
Pikant in deze beslissende fase in groep F is de confrontatie tussen Frankrijk en Portugal, een herhaling immers van de finale van vijf jaar geleden. Portugal bezorgde de Franse ploeg en fans destijds een enorme kater door uitgerekend in Parijs de titel voor de neus van de thuisploeg weg te kapen. Met dank aan het 'lelijke eendje' aan Portugese zijde.
Het seizoen 2015/2016 dreigde namelijk weinig in petto te hebben voor Éderzito António Macedo Lopes, de in Guinee-Bissau geboren Portugese voetballer die als Éder door het leven gaat. Maar het werd een eind-goed-al-goed-verhaal zonder weerga. Sterker: zijn naam staat met kapitalen in de Portugese voetbalannalen gebeiteld.
Zorgwekkend
Éder kon goedgemutst de zomer van 2015 ingaan. Zijn verrichtingen bij SC Braga waren zozeer in de smaak gevallen bij het Engelse Swansea City, dat de club uit Wales er een kleine zeven miljoen euro voor over had om de 27-jarige aanvaller naar de Premier League te halen.
Dat zijn debuut - als invaller - tegen Chelsea slechts elf minuten duurde, deerde hem niet. En dat hij in dat korte tijdsbestek niet tot scoren kwam, werd hem niet kwalijk genomen. Maar dat hij veertien wedstrijden later - waarvan vier als basisspeler - nog altijd niet het net had gevonden, was meer dan zorgwekkend. En voor zijn werkgever genoeg reden om hem te verhuren.
En dus maakte Éder na de jaarwisseling het seizoen vol in dienst van Lille. Daar leefde hij zowaar op. Mede dankzij zijn zes doelpunten en vier assists speelde de Noord-Franse club zich niet alleen uit de degradatiezorgen, maar wist het zelfs op te stomen naar de vijfde plaats in de eindrangschikking en daarmee Europees voetbal te bewerkstelligen.
In Portugal maakte dat allemaal weinig indruk. Hoewel hij in de aanloop naar het EK voetbal steevast een oproep kreeg van bondscoach Fernando Santos voor de oefenwedstrijden van de nationale ploeg, vonden veel landgenoten het geen goed idee om hem mee te nemen naar het eindtoernooi in Frankrijk.
Nummer 9
Éder zelf zag dat uiteraard anders. "Na een paar goede optredens had ik goede hoop dat ik geselecteerd zou worden', kijkt hij terug op die periode. Een juiste inschatting, zo bleek. "Met de reactie van de mensen hield ik me niet bezig. Ik wilde het team helpen. Dat Santos mij had opgeroepen, gaf aan dat hij vertrouwen in mij had."
Toch had het er alle schijn van dat Éder, ondanks het cijfer 9 op zijn rug, niet veel aan spelen toe zou komen. Hoewel Portugal in groep F worstelde met IJsland (1-1) en Oostenrijk (0-0), werd de pinchhitter slechts enkele minuten gegund om de ban te breken. Wat niet lukte. Tijdens het laatste groepsduel met Hongarije, waarin Portugal drie keer tegen een achterstand aankeek maar er een 3-3 uitsleepte, kwam de spits zelfs helemaal niet van de bank af.
Een teken aan de wand. Ondanks drie remises overleefde Portugal de eerste schifting als een van de gelukkige nummers drie, waarna het zich via achtereenvolgens Kroatië (na verlenging), Polen (na strafschoppen) en Wales naar de eindstrijd vocht. In geen van die duels werd een beroep gedaan op de 1,90 meter lange aanvaller.
Het was dan ook niet meer dan vanzelfsprekend dat Éder de eerste balomwenteling in de eindstrijd in het Stade de France vanaf de zijlijn beleefde. Vandaar ook zag hij tot zijn en Portugals schrik hoe sterspeler Cristiano Ronaldo na 25 minuten een schop kreeg en zich geblesseerd aan de knie moest laten vervangen. Zij het niet door Éder...
Belofte
Doelpunten bleven lang uit. Een klein kwartier voor tijd richtte bondscoach Santos zich plots alsnog tot Éder. "Hij riep mij, zei dat ik moest invallen en begon mij allemaal instructies te geven. Ik zei: maak je geen zorgen, ik ga scoren."
Die belofte ten spijt, stond er na negentig minuten nog altijd 0-0 op het scorebord. Verlengen dus. En ook in die extra tijd bleven doelpunten uit. Tot de 109de minuut. Na een korte dribbel haalde Éder van buiten het strafschopgebied uit. De schuiver verdween in de uiterste hoek van het Franse doel. Een Portugese explosie van vreugde volgde.
"Het was blijdschap en opluchting", diept de doelpuntenmaker met gemak uit zijn geheugen op. "We vierden het met alle spelers samen, midden op het veld. Het was fantastisch. Ik was gelukkig, niets deed er verder toe. Ik dacht niet aan de kritiek op mij."
Frankrijk deed nog verwoede pogingen het onheil te voorkomen, maar tevergeefs. Portugal had zijn eerste grote prijs binnengesleept: Europees kampioen. Dankzij uitgerekend de man die half Portugal net zo lief had thuisgelaten. Santos zei later over Éder: "Het lelijke eendje was een mooie zwaan geworden."
Nachtkaars
Na dat 'moment of fame' ging de interlandcarrière van de spits langzaam maar als een nachtkaars uit.
Hij zat nog wel enkele keren bij de nationale selectie, maar uitnodigingen voor de Confederations Cup in 2017 en het WK in 2018 gingen aan hem voorbij. Eind 2019 zat hij tijdens het EK-kwalificatieduel met Luxemburg voor het laatst in de Portugese dug-out, een hele wedstijd lang.
Na het voor hem uiteindelijk zo glorieuze EK in Frankrijk voetbalde Éder nog een jaartje bij Lille, waarna hij naar Lokomotiv Moskou verkaste. Daar maakte hij andermaal furore als supersub. Met een treffer in de slotfase tegen Zenit-Petersburg bezorgde hij de Russische club in 2018 de eerste landstitel in veertien jaar.
Zijn contract bij de Russen loopt eind deze maand af. Het is nog ongewis waar de toekomst van de inmiddels 33-jarige Portugees ligt. De status van zijn naam is wel duidelijk.
