'Formule 1 zonder Brazilianen is als WK zonder Oranje'
Sepang, Maleisië, eind september 2017. Felipe Massa is gedecideerd. "Formule 1 zonder Braziliaanse coureur? Dat bestaat niet. Dat kan ik me niet voorstellen. Het is ook niet aan de orde. Ik ben fit, het team weet wat ik kan en ik wil nog een jaar door."
Enkele weken later is alles anders. Massa mag van het Williams-team zelf bekendmaken dat hij z'n Formule 1-helm aan de wilgen hangt.
"Het is geen vrijwillig besluit", zegt Kees van de Grint. "Felipe wilde nog wel een jaar door, maar heeft begrepen dat het team dat niet meer wilde. Andere F1-teams zaten ook niet op hem te wachten, maar het is mooi zo. Hij heeft een hele mooie carrière gehad en was een geweldige sportman."
Massa nam vorig jaar ook al afscheid van de koningsklasse, maar werd teruggeroepen toen Valtteri Bottas plotseling werd gestrikt door Mercedes. Nu is de exit definitief.
En dus neemt hij voor de tweede keer afscheid, en dan ook nog in de stad waar hij opgroeide. "Dat maakt het bijzonder", vindt Van de Grint. "Het werd ook wel tijd hoor. Als ik het cru zeg: vorig jaar was hij al afgedankt door Williams. Het siert Massa dat hij niet rancuneus was. Dat heeft hij knap gedaan. En we gaan hem zeker in andere raceklasses terugzien."
Felipe Massa dacht in 2008 - ook al in Brazilië - heel even dat hij wereldkampioen was. Het liep anders. Hamilton griste de titel voor zijn neus weg.
"Het is jammer dat hij maar tien seconden wereldkampioen was. Die titel had ik hem gegund. Het is ook een aardig mens. Altijd een goede sfeer, altijd vrolijk", zegt Van de Grint.
Geen kampioen, wel ezelsklusjes
Toch was Massa in zijn ogen geen échte topper. "Je hebt coureurs, goede coureurs en kampioenen. Felipe was een goede rijder. Een ideale teamgenoot, maar om eerlijk te zijn: net geen kampioenspotentieel."
Van de Grint illustreert dat aan de hand van een voorbeeld. "In mijn tijd bij Ferrari accepteerde Felipe dat hij de tweede coureur was, achter Michael Schumacher. Niet alleen contractueel, maar ook op het circuit. Er was geen frictie en hij was bereid het ezelswerk op te knappen. Versnellingsbakken inrijden en zo. Klusjes waar een eerste man z'n neus voor op haalt."
Van de Grint is het niet met Massa eens dat de Formule 1 een Braziliaanse coureur nodig heeft. "Ach, dat is een beetje nostalgie. Formule 1 zonder Italiaan kan eigenlijk ook niet, maar het is al jaren realiteit. Wat dat betreft mag Brazilië zich gelukkig prijzen met een rijtje wereldkampioenen."
Hij vergelijkt het met de malaise bij Oranje. "Een WK voetbal zonder Nederland is ook niks, maar het evenement gaat gewoon door. Dus hier zullen de Brazilianen aan moeten wennen: ze hebben straks niemand die ze kunnen toejuichen. Maar ach, wij hebben zestig jaar moeten wachten op een winnende Formule 1-coureur."
Een opvolger voor Massa ziet Van de Grint niet. "Er is momenteel weinig talent in Brazilië. Ik kom weleens twee of drie jongens tegen op de kartbaan, maar of zij echt die drive hebben zoals Piquet, Senna en Massa? Dat betwijfel ik. Er komt er vast ooit weer een die de Formule 1-wereld versteld zal doen staan, maar ik zie hem nog niet."
Survival
Er zijn decennia geweest dat Brazilianen in alle takken van autosport domineerden, van Formule Ford tot Formule 3 tot Formule 1. Die tijd is volgens Van de Grint voorbij en dat heeft in zijn optiek mede te maken met de toegenomen welvaart.
"Het leven in Brazilië is veranderd. De jongens die vroeger doorbraken waren al de besten van hun land en hadden de moed om hun carriere voort te zetten in Engeland. Ze moesten zich daar meten met de concurrentie. Survival."
De route naar de Formule 1 was altijd een beproeving. "Coureurs moesten verkassen van Brazilië naar het circuit van Snetterton in de Engelse kustprovincie Norfolk. Daar kregen ze te maken met kou, regen en andere uitdagingen. Ze spraken meestal de taal niet en van het Engelse eten moet je ook houden."
Die ervaring vormde de kampioenen van de toekomst, volgens Van de Grint. "Als je zo'n stap zet, getuigt dat al van doorzettingskracht. Alleen als je die wilskracht hebt, wordt het wat."
Door de toenemende welvaart in Brazilië veranderde de route naar de Formule 1. "Dat zag je al bij coureurs als Pedro Diniz. Die hadden thuis een mooi leven en waren een beetje verwend. Je kunt ook in de Formule 1 belanden door je in te kopen bij een team."
Toch dreigt er wel wat verloren te gaan in de komende jaren. Vooral op het circuit van Interlagos. "De emotie die een Braziliaanse coureur daar teweegbrengt is ongeëvenaard. De thuiszege van Felipe Massa in 2008 was een hoogtepunt.
"Eigenlijk is het zonde dat ze de komende jaren moeten kijken naar het gevecht Hamilton-Vettel-Verstappen. Er is niets mooiers dan een Braziliaan die de Braziliaanse Grand Prix wint."
