AfD krabbelt weer op: wordt het de derde partij van Duitsland?
Dat ze na de Duitse verkiezingen in het parlement komen is zo goed als zeker en misschien worden ze zelfs wel de derde partij van Duitsland. De rechts-populisten van de Alternative für Deutschland krabbelen weer op. Even leek het erop dat ze aan intern gerommel ten onder zouden gaan, maar intussen staat de AfD rond de 10 procent in de peilingen en zijn ze in de campagne volop aanwezig.
Vijf vragen over deze partij.
Wie leiden de partij?
De AfD heeft op de partijdag begin dit jaar gekozen voor duo-lijsttrekkerschap: de 38-jarige Alice Weidel en de 76-jarige Alexander Gauland. Het tweetal moet de gematigde én radicale stroming binnen de partij vertegenwoordigen. Voormalig CDU'er Gauland is een politiek veteraan en komt regelmatig in het nieuws met racistische uitspraken. Onlangs kwam hij weer in opspraak, omdat hij over een Duits-Turkse minister zei dat hij haar zou willen "entsorgen" naar Turkije. Dat is een term die vooral voor "afval dumpen" wordt gebruikt.
De relatief onbekende Weidel was tot voor kort econoom, reisde als consultant de wereld over en is het liberale gezicht van de AfD. Ze is lesbisch en voedt met haar partner twee kinderen op. In het AfD-partijprogramma staat dat de partij vindt dat een gezin uit vader, moeder en kinderen bestaat, maar daarover zegt ze in interviews dat dat niks te maken heeft met haar lijsttrekkerschap.
De partij heeft veel hoop op Weidel gevestigd en schuift haar in alle tv-debatten naar voren. Daar wordt ze flink aangevallen. De lijsttrekker van de linkse partij Die Linke vroeg haar wat ze ervan vond om in een partij met overtuigde half-nazi's te zitten. Een dag later liep ze boos weg uit een debat toen een kandidaat van Merkels zusterpartij CSU zei dat partijgenoten Gauland en Höcke rechtsradicaal zijn.
Frauke Petry, die eerst het gezicht was van de partij, is op een zijspoor gezet nadat ze ruzie kreeg met de uiterst rechtse flank van de partij. Ze is nog wel partijvoorzitter en is ook verkiesbaar bij de aankomende verkiezingen.
Wat willen ze?
Belangrijkste thema's van de AfD zijn islam en immigratie. Ze willen de grenzen van Duitsland sluiten voor asielzoekers en alleen maar vluchtelingen binnenlaten die identiteitspapieren bij zich hebben. Vluchtelingen op de Middellandse Zee moeten teruggestuurd worden naar Libië. In die landen moeten vluchtelingen dan asiel aan kunnen vragen.
Ook zijn ze uitgesproken anti-islam en zeggen ze dat de islam 'niet bij Duitsland hoort'. Maar hun partijprogramma is minder radicaal dan dat van de PVV. Ze willen een boerka-verbod. Ze willen dat imams in het Duits prediken. De financiering van moskeeën door islamitische landen en tussenpersonen moet verboden worden, vinden ze. En ze willen haatpredikers uit kunnen zetten, als dat wettelijk mogelijk is.
Waarom stemmen mensen op de AfD?
We vroegen het aan geïnteresseerden op een AfD-bijeenkomst in Hoyerswerda:
- NOS
"Ik ben de onrechtvaardigheid in dit land zat. Toen ik arbeidsongeschikt werd kreeg ik niks. Voor buitenlanders wordt alles betaald." - NOS
"Andere partijen kopiëren punten uit het partijprogramma van de AfD. Die heeft fantastische punten in het partijprogramma." - NOS
"Ik zoek naar een alternatief. De afgelopen 27 jaar zijn niet alle beslissingen in het voordeel van het volk geweest." - NOS
"Ik ben het niet eens met de politiek die nu in Duitsland bedreven wordt. Ik kan me niet meer vinden in de ‘oude’ partijen." - NOS
"Ik sta niet vijandig tegenover buitenlanders, maar ze krijgen te veel van de Duitse overheid. Ik hoop dat er eindelijk wat verandert." - NOS
"De AfD is een partij die zich inzet voor de belangen van Duitsers. Zoals het nu gaat met de vluchtelingen kan het niet verder."
Hoe voert de AfD campagne?
"Boerka's? Wij zien liever bikini's" en "Nieuwe Duitsers? die maken we zelf wel". De campagneborden van de AfD vallen op in het Duitse straatbeeld. Ze hangen hoog in de lantaarnpalen, want ze zijn een geliefd doelwit van tegenstanders van de partij.
De meeste kiezers hoopt de AfD te overtuigen met hun online campagne. Daar steken ze het meeste geld in en hopen ze ook het meeste aandacht mee te trekken. Daarvoor hebben ze onlangs twee adviseurs ingehuurd van het bureau dat eerder de Amerikaanse president Trump ondersteunde:
Is er minder rechts-populisme in Duitsland dan in andere Europese landen?
Melanie Amman, AfD-onderzoeker van der Spiegel:
"Voor veel Duitsers is een stem op de AfD ondenkbaar. Ik denk dat het trauma van de Tweede Wereldoorlog daar een grote rol in speelt en het feit dat veel Duitsers onbewust een afkeer hebben van alles wat rechtser is dan de CDU/CSU. Heel lang was er ook geen behoefte aan zo'n partij. De CDU/CSU voldeed voor de conservatieve kiezer.
Ik kan me voorstellen dat de AfD over een jaar of twintig heel anders wordt gezien, als het de radicale vleugel van zich af weet te schudden. Dan kan het ze lukken om grotere delen van de bevolking aan te spreken dan nu. Zoals je bijvoorbeeld nu ook bij de FPÖ in Oostenrijk ziet."
Cas Mudde, populisme-expert: "Het is in Duitsland veel moeilijker om een radicaal-rechtse partij op te zetten die blijft, omdat er allerlei extreem-rechtse elementen opduiken in de partijen zodra die partij geaccepteerd is. Dat is gebeurd met de Republikaner en met de DVU (Deutsche Volksunion) en dat gebeurt nu ook bij de AfD."
Mudde stelt dat je niet naar de populariteit van de AfD moet kijken om een indicatie te krijgen van het aantal mensen met rechts-radicale ideeën. "In opiniepeilingen zie je dat Duitsers ook islamofoob zijn, autoritaire reflexen hebben en anti-establishment denken. Dat zijn er niet zoveel minder dan in andere West-Europese landen."
