Hoe grillig ging het met de kinderopvang? En wat zijn de plannen?
‘Miljarden naar de kinderopvang’, kopte PvdA-lijsttrekker Asscher vandaag in zijn ‘verkiezingskrant’ in De Telegraaf. Ook andere politieke partijen hebben plannen met dit voor gezinnen belangrijke onderwerp. Daarbij maken ze zéér verschillende keuzes. Wie zich wat beter in de cijfers en de verkiezingsprogramma’s verdiept ontdekt al snel: ook op het gebied van de kinderopvang is er bij deze verkiezingen écht iets te kiezen.
Centraal in de discussie staat de zogenoemde kinderopvangtoeslag. Ouders die hun kinderen naar de opvang sturen kunnen deze subsidie aanvragen om de kosten te drukken. De regeling is de afgelopen tien jaar een speelbal geweest van de politiek én van de economische crisis, die ervoor zorgde dat veel mensen hun baan verloren.
De grillige ontwikkelingen zie je terug in de statistieken van het CBS. Het topjaar voor de kinderopvang was 2011, toen in reactie op het ruimhartige beleid van het kabinet Balkenende-IV (CDA, PvdA, ChristenUnie) de opvang 835.500 kinderen telde. Twee derde van de ouders kreeg kinderopvangtoeslag. Daarna echter sneed het eerste kabinet Rutte (VVD en CDA, met gedoogsteun van de PVV) stevig in de regeling. De afgelopen jaren heeft Rutte-II (VVD, PvdA) met Asscher als minister die beweging weer voorzichtig omgedraaid.
Aantal kinderen in de opvang
De kosten voor het gemiddelde gezin zijn door de bezuinigingen opgelopen. Waar ouders in 2008 nog 81 procent van de kosten van de opvang uit de toeslag konden betalen, was dat in 2015 – het meeste recente jaar waarover cijfers beschikbaar zijn - teruggelopen tot 62 procent. Veel mensen vangen dat (gedeeltelijk) op door hun kinderen minder dagdelen naar de opvang te sturen en meer naar het 'informele circuit': bijvoorbeeld opa en oma.
Ouders zijn meer gaan betalen
De opvangsector zelf heeft natuurlijk ook te lijden gehad onder de kortingen en de economische tegenwind. Op het dieptepunt in 2013 gingen 95 bedrijven failliet. Het aantal banen in de sector liep met 29.000 terug. Daar hebben vooral vrouwen last van: zij maken volgens de brancheorganisatie 96 procent van het personeelsbestand uit. Inmiddels zijn er weer berichten over personeelstekorten.
Aantal werknemers en faillissementen
Op welke leeftijd gaan kinderen vooral naar de opvang? De grootste groep zit vlak voor de basisschool.
De politieke partijen hebben zeer uiteenlopende plannen voor de kinderopvang, zo blijkt uit de doorrekening van het Centraal Planbureau van de verkiezingsprogramma's. Aan de ene kant staan linkse partijen als GroenLinks en de SP, die in meer of minder mate voor gratis opvang pleiten bij de jongste kinderen. Althans: de eerste dagen van de week. De PvdA trekt samen met GroenLinks het meeste geld uit, maar stopt dit vooral in een hogere kinderopvangtoeslag.
Aan de andere kant staan de kleine christelijke partijen ChristenUnie en SGP. Deze partijen bezuinigen juist op de toeslag.