Wat heeft Nederland aan al dat gas verdiend en wat willen partijen nu?

De rechtbank van Assen bepaalde vandaag dat de NAM aan sommige inwoners in Groningen een schadevergoeding moet betalen voor de immateriële schade, zoals angst en stress, die de Groningers hebben geleden door de aardbevingen.

Hoeveel geld is er tot nu toe uitgekeerd? Hoelang kunnen we nog doorgaan met de gaswinning? En welke politieke partijen komen de Groningers het meest tegemoet? We zetten de belangrijkste cijfers voor je op een rij.

Topjaren

Sinds de ontdekking van het gigantische gasveld in 1959 is ongeveer 80 procent van de gasvoorraad uit het Groningenveld gewonnen. Vooral in de jaren 70 is er erg veel gewonnen. Ook de afgelopen tien jaar waren topjaren, met 2013 als piekjaar. Het waren ook erg lucratieve jaren. Bijna 40 procent van alle aardgasopbrengsten is afkomstig uit de periode 2006-2013, berekende het ministerie in van Economische Zaken in 2014.

Inmiddels is er afgesproken dat er niet meer dan 24 miljard kubieke meter per jaar gewonnen mag worden. Sowieso kan er vanaf 2020 minder gewonnen worden omdat de druk in het gasveld te laag wordt.

Miljarden

De gaswinning heeft de staat en NAM de afgelopen vijftig jaar geen windeieren gelegd. De staat verdiende volgens de Algemene Rekenkamer tot 2014 meer dan 265 miljard aan de gaswinning in Nederland. Inmiddels is dat opgelopen tot ongeveer 290 miljard. De NAM (Exxon en Shell) verdiende enkele tientallen miljarden.

Het overgrote deel van het aardgasgeld is opgegaan in de algemene middelen van de rijksbegroting. Midden jaren tachtig was bijna 20 procent van de inkomsten van de staat afkomstig van het aardgas. In 2013 bestond nog ruim 9 procent van de inkomsten van de overheid uit aardgasbaten (15,4 miljard euro). In 2015 was dat gedaald tot 3 procent (5,3 miljard euro).

Vanaf 2010 liep het aantal aardbevingen fors op. In het piekjaar 2013 werden er door het KNMI 124 aardbevingen gemeten in Groningen en omstreken, waarvan elf met een kracht van twee of meer op de schaal van Richter. Vanaf 2015 is het aantal geregistreerde kleine aardbevingen sterk gestegen. Dat komt doordat het KNMI sinds 2015 nauwkeuriger kleine aardbevingen meet.

Met de aardbevingen kwamen ook de schademeldingen. Vanaf 2012 hebben meer dan 70.000 mensen schade gemeld bij de NAM. Volgens de NAM heeft 85 procent van de mensen de schade tot nu toe vergoed gekregen, gemiddeld zo’n 5000 euro per huishouden.

Inmiddels heeft de NAM bijna 1,2 miljard uitgegeven aan het compenseren van de Groningers. Slechts een kwart daarvan is gegaan naar schade-uitkeringen voor de Groningers. Dat komt onder andere omdat de NAM steeds meer geld kwijt is aan proceskosten: geld dat bijvoorbeeld gaat naar inspecteurs en juridisch adviseurs. In 2016 ging het om 42 procent.

Nog meer dan de vorige verkiezingen is de gaswinning nu ook een verkiezingsthema. Om de Groningers tegemoet te komen, vinden bijna alle partijen dat de gaskraan verder dicht moet. Maar uit de doorrekeningen van het Centraal Planbureau blijkt dat alleen GroenLinks en de SP bereid zijn de gasopbrengsten echt fors te laten dalen.

De PvdA, D66 en ChristenUnie willen ook een verlaging. Voor de andere partijen geldt dat ze, met het oog op de begroting, voorlopig niet lager willen dan de afgesproken 24 miljard. Als enige partij pleit Denk ervoor om meer gas te winnen.