Start campagne tegen geweld tegen vrouwen: 'Dit is het topje van de ijsberg'

• Kiran Renfurm

  redacteur Online

De jaarlijkse campagne Orange the World, waarmee aandacht wordt gevraagd voor geweld tegen vrouwen, is weer van start gegaan. De campagne begon gisteren op de 25ste Internationale dag tegen geweld tegen vrouwen, die in het leven is geroepen door de Verenigde Naties.

Volgens de cijfers van UN Women wordt er wereldwijd elke 10 minuten een vrouw vermoord. In 60 procent van de gevallen is de dader iemand uit haar familie of privékring. Bij mannen die worden vermoord, is dit 12 procent. In absolute aantallen is het verschil een stuk kleiner, omdat er veel meer mannen worden vermoord dan vrouwen.

In Nederland wordt iedere acht dagen een vrouw vermoord. "Femicide is een vorm van huiselijk geweld die compleet escaleert, omdat signalen vaak worden genegeerd", zegt onderzoeksjournalist Saskia Klaassen. Ze is blij dat er aan de Universiteit Leiden nu onderzoek wordt gedaan naar vrouwenmoord.

Huiselijk geweld

In het jaar 2023 kwamen er volgens cijfers van Veilig Thuis in totaal 127.390 meldingen van huiselijk geweld binnen, waarvan 49.755 meldingen van (Ex-)partnergeweld. Regio Rotterdam-Rijnmond is koploper met 6420 meldingen van partnergeweld. De cijfers zijn op een rij gezet door het CBS.

"Dit zijn gevallen waarvan melding is gemaakt, dus de echte cijfers zijn waarschijnlijk een stuk hoger", zegt directeur Greet Vink van het onderzoeksadviesbureau van Erasmus MC. "Het is het topje van de ijsberg. Er zijn veel vrouwen die niet naar de huisartsenpost of spoedeisende hulp mogen van de dader en de politie wordt niet altijd gebeld."

"Het meeste geweld wordt gepleegd in huiselijke kring. Als een vader, broer, oom of partner meekomt naar de spoedeisende hulp, is het moeilijk voor het ziekenhuispersoneel om vast te stellen of er sprake is van huiselijk geweld." De psychische gevolgen van geweld tegen vrouwen zijn enorm, zegt Vink. "Als dit zo doorgaat, heeft straks de helft van de vrouwen een trauma."

Jaarlijks stilstaan

Vink, die in haar vrije tijd bestuurslid van UN Women Nederland is, vindt het belangrijk om jaarlijks een dag stil te staan bij het groeiende geweld tegen vrouwen. "Iets wat niet normaal is, dreigt normaal te worden." Het begint bij de onveiligheid op straat, zegt ze. "Twee op de drie meisjes worden nageroepen op straat en bijna niemand die er iets van zegt."

"Het zegt veel over hoe mannen over vrouwen denken", stelt Vink. "Je merkt het aan de sfeer op de Lijnbaan op koopavond rond sluitingstijd. Veel vrouwelijk personeel vindt het eng om naar huis te lopen." Iets wat veel mensen volgens haar langzaamaan accepteren. "Als we met z'n allen ons hoofd wegdraaien schuilt er een groot gevaar."

Vink moet soms zelf op haar lip bijten als ze ziet dat een meisje onheus wordt bejegend op straat. "Soms probeer ik in te schatten of ik zo'n gast zelf aankan."

Ze zag een keer ruzie tussen een stelletje op straat, waarbij de man de vrouw sloeg. "Ik heb toen twee grote kerels aangesproken en hun gevraagd om te helpen. Zij hielden de man vast zodat ik me over de vrouw kon ontfermen."

Vink zit zelf op boksen, maar gelooft in het respectvol aanspreken van je medemens. "Ik wil echt niet zeggen dat je geweld met geweld moet bestrijden, maar je kan wel de politie bellen als je iets ziet, of een melding doen bij een instantie."

Ruimte voor verbetering

Er is nog veel ruimte voor verbetering bij hulpinstanties, vindt onderzoeksjournalist Klaassen. "Veel meldingen bij instanties als Veilig Thuis blijven te lang liggen. En ik hoor nog steeds verhalen van vrouwen die wel naar de politie stappen, maar daar het advies krijgen geen aangifte te doen." Ze is erg te spreken over het wetsvoorstel, dat staatssecretaris Ingrid Coenradie heeft toegezegd, om psychisch geweld strafbaar te stellen.

Mannen moeten volgens Klaassen meer betrokken worden in de aanpak, zoals bij hulpinstantie Filomena. "Hulpverlening focust vaak meer op empoweren van vrouwen, maar als mannen niet veranderen, schiet je weinig op. Mannen zijn onderdeel van het probleem, maar ook de oplossing."

Orange the World

Met de campagne Orange the World is er zestien dagen lang aandacht voor geweld tegen vrouwen. Veel grote gebouwen en objecten in steden over de hele wereld kleuren gedurende deze periode oranje.

Er zijn wereldwijd debatten, tentoonstellingen, demonstraties en activiteiten rond dit thema.

In veel landen zijn vrouwen de straat op gegaan op deze Internationale dag tegen geweld tegen vrouwen:

Ook wordt er geld ingezameld voor het grootste internationale fonds om geweld tegen meisjes en vrouwen te stoppen. De campagne loopt tot Internationale Mensenrechtendag op 10 december.