Schaatskampioen Schouten in 2023 ontsnapt aan schorsing voor overtreden dopingregels

Irene Schouten is in het voorlaatste jaar van haar schaatscarrière ontsnapt aan een schorsing voor het overtreden van de dopingregels. De drievoudig olympisch kampioen beging in begin 2023 voor de derde keer in twaalf maanden een fout rondom dopingcontroles, waardoor haar een schorsing van twee jaar boven het hoofd hing.

Dat blijkt uit haar vandaag verschenen biografie Gehard voor goud. Met de hulp van een advocaat, geregeld via de Nederlandse schaatsbond KNSB, kon de internationale schaatsunie ISU ervan worden overtuigd dat een van Schoutens fouten haar niet viel aan te rekenen.

De zaak is daarna gesloten en Schouten kreeg geen schorsing. Op het nippertje, vertelt de destijds in grote stress verkerende Schouten in de biografie.

'Whereabouts' en 'filling failures'

In een poging de schaatssport dopingvrij te houden, zijn schaatsers verplicht het hele jaar hun verblijfplaatsen en trainingsschema's in te voeren in het systeem van de wereldwijde anti-dopingorganisatie WADA.

Het opgeven van zulke whereabouts - de 'waar-ben-je' - is essentieel voor het uitvoeren van de tests. De schaatser moet elk kwartaal voor elke dag een tijdslot van één uur en een locatie invoeren in het systeem, zodat dopingcontroleurs weten waar de sporter zich bevindt en zo onaangekondigd kunnen aanbellen voor het afnemen van urine of bloed.

Doet een schaatser niet open als de dopingcontroleur voor de deur staat, dan geldt dat als een missed test, een gemiste controle. In de dopingreglementen geldt dat als één fout.

Het opgeven van de whereabouts moet voor een bepaalde deadline gebeuren. Doet een schaatser dat niet op tijd of onvolledig, dan geldt dat als een filling failure, een invulfout.

Drie fouten

Schouten mist op 6 januari 2022 haar eerste dopingcontrole. De middagtraining in Heerenveen is die dag door coach Jillert Anema verplaatst naar de ochtend. Precies die ochtend staat een dopingcontroleur voor het huis van Schouten, terwijl zij op het ijs staat. Schouten was vergeten de wijziging in haar trainingsschema door te geven. Een missed test.

Fout twee is een invulfout. Schouten vergeet in maart 2022, in de periode na de voor haar zo succesvolle Olympische Spelen in Peking, haar whereabouts op tijd op te geven voor het nieuwe kwartaal. De hectische tijd na het behalen van drie gouden medailles noemt ze in haar biografie als oorzaak. Herinneringsmails van anti-dopinginstanties blijven onopgemerkt in haar mailbox, die door fanmail en allerlei uitnodigingen vol is geraakt.

Schoutens derde fout vindt plaats op 2 januari 2023 terwijl ze zich voorbereidt op plaatsing voor de WK afstanden. De schaatsster ziet 's ochtends twee gemiste oproepen. Een dopingcontroleur heeft voor haar deur gestaan en zij heeft dat niet doorgehad.

Advocaat

Het is een derde kruisje achter haar naam, waardoor een schorsing van twee jaar dreigt. En bovendien: een vroegtijdig einde van haar carrière. Schouten wil het aanvechten.

De KNSB brengt Schouten in contact met een advocaat die ervaring heeft met vergelijkbare kwesties. Tegen de gemiste controles, haar eerste en derde fout, is geen bezwaar te maken.

Maar de advocaat merkt op dat de deadline voor het opgeven van de whereabouts bij de tweede fout erg vroeg lag in vergelijking met wat gebruikelijk is. Het protest bij de ISU tegen de invulfout heeft succes. De ISU laat Schouten op 2 februari 2023 weten dat er een fout is gemaakt met de deadline en dat de schaatsster niets valt te verwijten.

Fout twee wordt geschrapt en inmiddels zijn meer dan twaalf maanden verstreken sinds haar eerste fout op 6 januari 2022. Schouten gaat tot haar grote opluchting terug van drie fouten naar één. In de veilige zone.

De NOS vroeg de ISU naar de exacte overwegingen in hun besluit om het protest van Schouten en haar advocaat te honoreren. "Ons beleid is dat we geen toelichting geven over gesloten of nog lopende individuele zaken", liet de ISU weten in een reactie.

De Nederlandse Dopingautoriteit is constant op de hoogte geweest van de gang van zaken, zegt Vincent Egbers, voorzitter van de Nederlandse Dopingautoriteit, waar ze kunnen zien welke Nederlandse sporters worden gecontroleerd door internationale sportbonden en wat de uitslagen zijn.

Volgens Egbers is de gang van zaken in deze kwestie niet opmerkelijk. Dat de KNSB Schouten juridische ondersteuning heeft gegeven, noemt Egbers "een goede zaak". Zo wordt "een gelijk speelveld" gecreëerd tussen atleten en dopingautoriteiten. "Je kunt niet verlangen dat Irene Schouten de wereldantidopingcode goed kent, daar moet zij hulp bij krijgen als ze ermee geconfronteerd wordt", aldus Egbers.

De Dopingautoriteit kan in beroep gaan tegen een besluit van bijvoorbeeld de ISU, maar daar zag de instantie in de kwestie-Schouten geen reden toe.

De hectische periode na het olympisch succes in 2022 en alle verplichtingen die daarbij kwamen, hebben Schouten fysiek en mentaal uitgeput, vertelt ze in de biografie. Na de derde fout begin januari laste ze een rustperiode in.

Twee dagen na het voor Schouten verlossende bericht van de ISU keert ze terug op het hoogste niveau en rijdt ze de NK afstanden in Thialf, waar ze met een derde plek ternauwernood een ticket voor de WK-afstanden pakt op de drie kilometer.

Na die race breekt Schouten voor de camera's van de NOS. Huilend: "Ik heb best wel een intens jaar gehad, daar heb ik de laatste maanden wat moeite mee."

Op de WK afstanden in maart 2023 wordt Schouten, verlost van dopingstraffen, na een tumultueuse winter op de 5.000 meter toch wereldkampioen.

Een jaar later rijdt ze in Calgary naar driemaal WK-goud, op de 3.000 meter, de massastart en de ploegenachtervolging. Twee dagen na dat WK kondigt Schouten het einde van haar carrière aan.