Theaterwereld reageert verslagen op overlijden Hans Kemna

• Bauke Haanstra

Collega's en acteurs reageren verslagen op de dood van Hans Kemna, de casting-director die gisteren op 84-jarige leeftijd overleed. Zo omschrijft actrice Malou Gorter Kemna als "een zeer belangrijk figuur" in de ontwikkeling van acterend Nederland. "Vooral wat betreft televisie en film, maar hij heeft ook heel veel voor het theater betekend. Ik heb hem altijd gezien als iemand die heel veel liefde voor en verstand van acteurs had."

Gorter speelde onder meer in de met een Televizier-Ring bekroonde serie De Joodse Raad. Daarnaast is ze voorzitter van ACT, de belangenvereniging voor acteurs. Volgens de actrice was Kemna erg betrokken bij jong talent. "Hij was altijd overal bij. De heel grote voorstellingen en de heel kleine, maar ook bij afstudeervoorstellingen van toneelschoolstudenten. Ik vond het bijzonder dat hij zo toegankelijk en lief bleef wanneer ik hem tegenkwam."

De jonge Kemna had zelf ook acteerambities. Na de middelbare school bezocht hij de Toneelschool Amsterdam. In de jaren 60 speelde hij bij de Nieuwe Komedie in Den Haag en Ensemble/Zuidelijk Toneel Globe in Eindhoven. Toch kwam een serieuze theatercarrière nooit echt van de grond. Zelf zei Kemna daarover in een interview met de Volkskrant: "Ik was niet slecht, ik was bruikbaar. Inzetbaar voor kleine rollen."

Pionier

Toch heeft Kemna dus een grote stempel gedrukt op het theater in Nederland, vindt de artistiek directeur van het Internationaal Theater Amsterdam (ITA), Eline Arbo. "We verliezen een pionier in de castingwereld" schrijft ze op Instagram. "We zijn hem dankbaar voor de grote bijdrage aan ons vak."

Ook volgens Gorter was Kemna een echte pionier. "Hij was de eerste die dit zo professioneel deed in Nederland. Dat hij Kemna Casting opzette, heeft enorm geholpen bij de professionalisering van het acteursvak."

In zijn lange loopbaan stond Kemna aan de wieg van het succes van veel acteurs. Eline Arbo zegt dat de toewijding en passie van Kemna voor acteurs de Nederlandse film- en theatercultuur verrijkten en talloze carrières lanceerden. Zo was hij degene die steracteurs als Carice van Houten en Monique van de Ven ontdekte.

Monopolie

Lang was Kemna Casting de enige in Nederland die castings uitvoerde op professioneel niveau. "Dat monopolie van Kemna Casting was wel echt een ding", zegt Gorter. "Toen ik net afstudeerde had ik het idee dat het bewustzijn daarover nog niet zo groot was. Later veranderde dat gelukkig. Ik denk dat hij daar ook wel blij mee was."

Inmiddels heeft het castingbureau er veel concurrenten bij gekregen. Een belangrijk voorbeeld daarvan is Groen Casting, dat in 2019 de casting van Goede Tijden, Slechte Tijden overnam.

Volgens de ACT-voorzitter was dat monopolie niet wenselijk, maar onvermijdelijk. "Het was geen gezonde situatie: als je bij Kemna Casting niet in de smaak viel, had je geen kans om werk te krijgen. Maar het was niet onlogisch, hij was gewoon de eerste die dit deed."

Kemna bleef tot 2022 als casting-director werken bij het ITA, ver nadat hij zijn castingbureau in 2000 had overgedragen aan Job Gosschalk.

MeToo

Kemna Casting kwam de laatste jaren vooral in het nieuws vanwege het grensoverschrijdende gedrag van Gosschalk. In 2017 gaf hij toe te weinig rekening te hebben gehouden met de grenzen van acteurs. "Het klopt dat ik één-op-één met acteurs aan scènes heb gewerkt, ook bij mij thuis. Het is voorgekomen dat ik daarbij acteurs heb gevraagd hun kleren uit te doen", zei Gosschalk daarover in een verklaring.

Kort daarop veranderde het bureau zijn naam naar Casting Post Castelijn, de samenwerking met Gosschalk was al voorbij sinds 2008. Volgens Gorter was Hans Kemna altijd gewetensvol tijdens zijn werk. "Ik denk dat hij te maken had met veel mensen die iets van hem wilden, maar hij wist altijd heel goed een balans te vinden. Ik heb hem als heel respectvol ervaren."

Ze vult aan dat de invloed van Kemna op de film-, tv- en theaterwereld niet gemakkelijk uit te drukken is. "Het is niet voor te stellen hoe ons werkveld er zonder hem uit zou zien."