Poetin wil bij BRICS-top macht tonen, maar moet ook dompers verwerken

• 

  Geert Groot Koerkamp

  Correspondent Rusland

De BRICS-top die vandaag in de Russische stad Kazan begint, is voor Rusland en voor president Vladimir Poetin persoonlijk een pr-gebeurtenis van de eerste orde. Rusland gebruikt de top om te bewijzen dat het land, alle westerse sancties ten spijt, verre van geïsoleerd is in de wereld.

BRICS, de club van niet-westerse landen die sinds 2010 bestond uit Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika, werd begin dit jaar uitgebreid met vier landen: Egypte, Ethiopië, Iran en de Verenigde Arabische Emiraten, en dus spreken we nu ook wel van de BRICS+. Saudi-Arabië zou aanvankelijk ook toetreden, maar heeft vooralsnog afgezien van een volwaardig lidmaatschap.

Zij zullen samen met vertegenwoordigers van pakweg 25 andere landen hun opwachting maken in de stad aan de Wolga, de hoofdstad van de olierijke en overwegend islamitische deelrepubliek Tatarstan. De keuze viel op Kazan mede omdat de stad al de nodige ervaring heeft met het organiseren van grote evenementen, zoals tijdens het WK voetbal in 2018.

Poetin kan dus een groot aantal prominente gasten ontvangen, onder wie de Chinese president Xi Jinping, de Indiase premier Modi, de secretaris-generaal van de VN Guterres en de Turkse president Erdogan.

Globale meerderheid

Poetin laat geen gelegenheid na om te onderstrepen dat Rusland met de BRICS-landen aan zijn zijde een van de leiders is van de 'globale meerderheid'. De BRICS-landen zelf omvatten pakweg 45 procent van de wereldbevolking, en een meerderheid is al snel bereikt als je de tientallen landen meerekent die volgens Poetin staan te dringen om zich aan te sluiten, of in ieder geval nauw samen te werken.

Onder de gegadigden zijn landen als Turkije en Pakistan. Maar niet alle BRICS-leden zijn even happig op verdere uitbreiding. Nu al houden de deelnemende landen er over tal van zaken uiteenlopende opvattingen op na, zoals over de Russische inval in Oekraïne en de gevolgen daarvan.

En bijvoorbeeld India ziet buurland Pakistan liever buiten dan binnen de club. Met een groter aantal lidstaten zullen waarschijnlijk ook de onderlinge irritaties toenemen.

Andere wereldorde

Poetin ziet de BRICS graag groeien, want uitbreiding "vergroot het gezag en de invloed" van de club, die streeft naar een andere wereldorde waarin de Verenigde Staten niet langer de eerste viool spelen.

Nu al, betoogt Poetin, is de bijdrage van de BRICS-landen aan de wereldeconomie groter dan die van de G7, de groep van rijke industrielanden onder aanvoering van de VS. Rusland maakte eerder bijna twee decennia (toen onder de naam G8) deel uit van de groep, tot het land werd geschorst vanwege de annexatie van de Krim.

Dompers voor Poetin

Maar aan de vooravond van de top in Kazan hebben verschillende landen toch fijntjes laten weten dat ze juist niet het lidmaatschap van de BRICS ambiëren, onder hen de voormalige Sovjetrepublieken Kazachstan en Armenië.

Dat Rusland juist nu de import van een aantal landbouwproducten uit Kazachstan aan banden heeft gelegd is daarom misschien geen toeval. Armenië probeert zich al langer te onttrekken aan de Russische invloed en denkt er voorlopig niet aan aan te kloppen bij de BRICS.

En er zijn meer dompers voor Poetin. De Braziliaanse president Lula da Silva heeft afgezegd en zal alleen via een videoverbinding deelnemen aan de top in Kazan.

Russisch-Iraans akkoord

En hoewel de Iraanse president Masoud Pezeshkian wel zelf naar Kazan komt, gaat de geplande plechtige ondertekening van een langverwacht strategisch verdrag tussen Rusland en Iran niet door. De ondertekening zal op een niet nader genoemd tijdstip plaatsvinden, mogelijk bij een eerste officiële bezoek van Pezeshkian aan Moskou.

De inhoud van dat Russisch-Iraanse akkoord is niet bekend, maar naar verwachting zal het overeenkomsten vertonen met een soortgelijk verdrag dat Poetin eerder dit jaar tekende met de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un, en dat hij vorige week ter ratificatie naar het parlement heeft gestuurd. In dat akkoord staat dat Rusland en Noord-Korea elkaar militair zullen steunen in het geval dat een van beiden wordt aangevallen.