Onderzoekers: afspraken biodiversiteit volstaan niet, meer actie nodig

• Francien Yntema

  Redacteur binnenland

• Sven Schaap

  redacteur Online

Om de natuur wereldwijd te herstellen moeten landen meer actie ondernemen dan ze twee jaar geleden hebben afgesproken. Dat concluderen onderzoekers van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) op de dag dat een internationale top over biodiversiteit begint in Colombia.

Bijna 200 landen sloten in 2022 in Montreal een historisch akkoord over de bescherming van biodiversiteit (de rijkdom aan planten, dieren en ander leven). Ze spraken onder meer af dat in 2030 zeker 30 procent van al het land en water op aarde beschermd moet zijn.

In Colombia onderhandelen landen over de uitwerking van het akkoord van twee jaar geleden om de afname van soorten te stoppen en de biodiversiteit te herstellen.

Zowel in Nederland als wereldwijd staat de natuur onder druk. Het Wereld Natuur Fonds (WWF) meldde onlangs nog dat dierpopulaties gemiddeld flink zijn afgenomen en eerder stelde het VN-biodiversiteitspanel dat de mensheid wordt bedreigd door het verlies aan soortenrijkdom.

Ook voor wie weinig waarde hecht aan natuur en groen is biodiversiteit van belang. "We weten dat bestuivende insecten essentieel zijn voor een groot aantal voedselgewassen", zegt milieuwetenschapper Aafke Schipper van de Radboud Universiteit en het PBL, zelf medeauteur van het rapport. "En bijvoorbeeld koraalriffen zijn kraamkamers voor allerlei soorten, waaronder vissen, die een belangrijke voedselbron zijn voor miljarden mensen."

Het verlies van biodiversiteit brengt ons volgens Schipper op onbekend terrein. "Een systeem met veel verschillende soorten is stabieler en veerkrachtiger dan een minder divers systeem. We weten niet bij hoeveel minder insecten of koralen onze voedselzekerheid in het geding komt. Maar je wilt niet met vuur spelen, want we hebben maar één planeet."

Licht verlies of stabilisatie

Het akkoord dat de landen twee jaar terug in Montreal tekenden is een stap richting natuurherstel, maar op de lange termijn is er meer nodig, stelt nu het PBL. Die conclusie is getrokken op basis van modellen. Daarin zitten onder meer gegevens over de invloed die stikstofuitstoot en de opwarming van de aarde hebben op de natuur. De onderzoekers stopten verschillende maatregelen in de modellen en berekenden vervolgens het effect op de wereldwijde biodiversiteit.

"Hoewel de biodiversiteitsdoelen van twee jaar terug niet altijd even scherp geformuleerd zijn, hebben we deze zo goed mogelijk vertaald naar onze modellen", zegt hoofdauteur Marcel Kok van het PBL. "Als die doelen worden uitgevoerd, dan verwachten we op basis van onze analyse dat er in 2050 nog een licht verlies van biodiversiteit is, of dat de soortenrijkdom zich stabiliseert op het huidige niveau. Dat is al een enorme verbetering ten opzichte van de achteruitgang die we verwachten als de wereld op de huidige voet doorgaat."

"Onze modellen zijn heel geschikt om de grootschalige effecten van verschillende scenario's met elkaar te vergelijken", zegt medeauteur Schipper. "Een model blijft wel een versimpeling van de werkelijkheid, waarin we nooit alle factoren kunnen meenemen die invloed hebben op de aantallen van individuele diersoorten."

Landen aan zet

Duidelijk is volgens de onderzoekers wel dat er meer actie nodig is van de landen. Alleen als ook alle afspraken uit het klimaatakkoord van Parijs worden uitgevoerd én de wereld nog een tandje bij zet, komt volgens het PBL herstel van biodiversiteit in zicht. Een ontwikkeling die veel verschil kan maken, is een daling in de wereldwijde vleesconsumptie, waardoor minder landbouwgrond nodig is.

Vooralsnog ligt de wereld zelfs niet op koers om de afspraken uit het biodiversiteitsakkoord uit te voeren. Twee jaar geleden spraken de deelnemende landen onder meer af om vóór de volgende top uit te werken hoe ze in eigen land de afspraken invullen. Een dikke week voor de top die vandaag start, werd bekend dat Nederland de plannen in de la laat liggen en veel andere landen dienden ook nog geen plannen in.

Dat is niet altijd een kwestie van onwil, vermoedt Marcel Kok, die namens het PBL meerdere toppen bijwoonde. "Wereldwijd is er veel werk verzet, er zitten veel plannen in de pijpleiding en je zag dat veel landen hun plannen nog snel inleverden aan de vooravond van de top in Cali. Tegelijkertijd wilden we die plannen nu allemaal op tafel hebben en het is zorgelijk dat dit niet het geval is. Maar de werkelijke opgave ligt in de uitvoering."