Spectaculaire America's Cup begint vandaag, zo werkt de 'Formule 1 van het zeilen'

Wat in 1851 begon met wat races rondom het Zuid-Engelse eiland Wight is inmiddels uitgegroeid tot de grootste zeilwedstrijd ter wereld: de America's Cup. In Barcelona strijden Nieuw-Zeeland en Groot-Brittannië vanaf vandaag om de prestigieuze titel.

Wat kunnen we daarvan verwachten? Vijf vragen en antwoorden.

Wat is de America's Cup?

173 jaar geleden werd er rond Wight een zeilrace gehouden waarbij de schoener 'America' de beste was. Het Amerikaanse zeilschip versloeg de boten van de British Royal Yacht Squadron, onder toeziend oog van toenmalig koningin Victoria.

Lange tijd waren de Verenigde Staten onverslaanbaar in deze wedstrijd. Het duurde in totaal 132 jaar voordat zij 'The Auld Mug', zoals de trofee heet, een keer niet wisten te winnen.

Sinds 1970 kwamen er namelijk meer uitdagers op het toneel voor de oudste nog bestaande sportprijs ter wereld. In 1983 was de Royal Perth Yacht Club uit Australië de eerste niet-Amerikaanse winnaar.

De wedstrijd heet nu de America's Cup, vernoemd naar de allereerste winnaar van de zeilwedstrijd, en wordt ongeveer eens in de vier jaar gehouden. De regerend kampioen mag bepalen waar de volgende race wordt gevaren en mag ook de nieuwe boot ontwerpen.

Voor de vrouwen is er dit jaar, na 173 jaar, voor het eerst een wedstrijd georganiseerd. Zaterdag wordt de finale gevaren.

Wie doen er dit jaar mee?

De wedstrijd bij de mannen gaat tussen de winnaar van de laatste editie en de uitdager. Dit jaar zijn dat dus Nieuw-Zeeland en Groot-Brittannië.

De Nieuw-Zeelandse boot won in 2021 voor de vierde keer. Met de Nederlander Carlo Huisman aan boord werd destijds Italië verslagen.

Groot-Brittannië mag de titelhouder uitdagen nadat het team in de eindstrijd van de voorronde de Italianen had uitgeschakeld. En dat is best bijzonder, want sinds 1964 was het de Britten niet meer gelukt om zich te plaatsen voor de finale. De Britten wisten hun zelfbedachte wedstrijd ook nog nooit te winnen.

Dit jaar kan dat anders zijn. De Britse boot, gebouwd dankzij de inbreng van miljardair Jim Ratcliffe en met de hulp van het Formule 1-team van Mercedes, staat onder leiding van Sir Ben Ainslie. De 47-jarige schipper werd na zijn zilver in 1996 vier keer op rij olympisch kampioen en is daarmee de succesvolste olympische zeiler ooit.

"Dit is nu een unieke kans", zegt Ainslie. "Dit is de enige trofee die het Verenigd Koninkrijk nog nooit won. En dat met onze maritieme geschiedenis..."

Wat maakt deze race zo bijzonder?

De America's Cup wordt ook wel de Formule 1 van het water genoemd. Er wordt gevaren in de modernste en snelste boten van het moment. De AC75, zoals de boot tijdens deze editie heet, haalt snelheden tot zeker 100 kilometer per uur. Dat is zo hard dat juryboten de teams niet kunnen bijbenen. Daarom wordt vanaf de kant meegekeken.

Zo snel gingen de boten vroeger overigens niet, maar de ontwikkeling gaat vlot. Aan het einde van de 19de eeuw stonden er bijvoorbeeld zeventien man op het dek. Bij de vorige editie waren dat er nog elf en nu zijn dat er nog maar acht.

Daarnaast renden de zeilers vroeger heen en weer over het dek om de boot een andere kant op te krijgen, maar tegenwoordig is dat te gevaarlijk. Dat gebeurt namelijk met zoveel kracht, dat bemanningsleden er vanaf zouden vallen.

Nog een voorbeeld: de Nieuw-Zeelanders bedachten twee edities geleden dat hun benen sterker waren dan hun armen. Ze besloten hun boot zo te ontwerpen dat ze al fietsend kracht konden leveren voor de boot. Teams willen zich na elke race weer verbeteren en zijn altijd op zoek naar de volgende verbetering, net zoals in de Formule 1.

Hoe wordt de winnaar bepaald?

Heel simpel: het land dat als eerste zeven wedstrijden heeft gewonnen, wint de 37ste editie. Als het op zondag 20 oktober na twaalf races nog gelijk staat, wordt op 21 oktober de beslissende wedstrijd gevaren.

Waar zijn de Nederlanders?

Bij de mannen doen er dit jaar geen Nederlanders mee. Er heeft ook nog nooit een boot namens ons land deelgenomen, omdat het project miljoenen kost. In 2021 deed zeiler Simeon Tienpont wel een serieuze poging, maar ook destijds werd er geen hoofdsponsor gevonden.

Bij de eerste editie voor de vrouwen deed Nederland wel mee, maar wereld- en olympisch kampioenen Odile van Aanholt en Annette Duetz, Arianne van de Loosdrecht, Ismene Usman en Willemijn Offerman werden vrijdag uitgeschakeld in de halve finale.