Vroegpensioen al tientallen jaren ter discussie: vijf vragen over eerder stoppen met werken
Zondag gaat de Klassieker Feyenoord-Ajax niet door omdat agenten staken. Ze eisen behoud van het vroegpensioen. Vijf vragen over wat er op het spel staat.
Vroegpensioen: bestaat dat nog?
In de jaren 70 was de werkloosheid hoog in Nederland en werd de regeling Vervroegde uittreding (VUT) in het leven geroepen. Als je eerder stopt, krijg je via je werkgever een maandelijkse uitkering tot aan je pensioen. Zo moest er plek ontstaan voor jongeren op de arbeidsmarkt.
"Een aanbod dat je amper kan afslaan," zegt hoogleraar economie Marike Knoef over de populaire VUT. Volgens Knoef, ook verbonden aan de SER en pensioendenktank Netspar, heeft de VUT alleen niet het gewenste effect gehad. "Het heeft er niet toe geleid dat jongeren makkelijker werk vonden of sneller doorstroomden."
Door de vergrijzing was de VUT niet langer houdbaar en daarom maakte het kabinet-Balkenende II er in 2006 een einde aan. Eerder stoppen met werken kon nog wel via de Regeling Vervroegd Uittreden (RVU), maar vanaf nu zou een werkgever fors belasting betalen over het eerder laten gaan van medewerkers.
Wat is de inzet van de vakbond nu?
Met die werkgeversbelasting wordt het vroegpensioen in feite de nek omgedraaid, in ieder geval voor mensen die niet zelf een extra zakcentje hebben.
Tot 2021. Een stakingsgolf leidde ertoe dat de werkgeversbelasting op vroegpensioen tijdelijk werd afgeschaft, van 2021 tot en met 2025. Hierdoor kunnen mensen met een zwaar beroep maximaal drie jaar lang voor de pensioengerechtigde leeftijd een uitkering van zo'n 1500 euro krijgen. Wat een zwaar beroep is bepalen werkgevers en werknemers onderling zelf per sector.
Nu eist de vakbond dat de regeling permanent wordt. Juist mensen met een relatief laag salaris hebben vaak een zwaar beroep, redeneert de vakbond.
Waarom horen we vooral de politieagenten over vroegpensioen?
"We zijn gewoon heel goed georganiseerd," zegt Ramon Meijerink, waarnemend voorzitter van politievakbond ACP. "Daarnaast hebben wij aan de CAO-tafel detailleerde afspraken gemaakt over het vroegpensioen."
Zo hanteert de politie een puntensysteem voor wat wel of niet als zwaar beroep wordt gezien. Onregelmatigheid, fysieke zwaarte en emotionele belasting zijn zaken die meetellen. Van de 90 politiefuncties zijn er 58 bestempeld als zwaar. Daar zitten agenten bij, maar ook beveiligers, korpschefs en directeuren.
Vakbond FNV pleit voor een vergelijkbare puntensysteem bij andere sectoren. Knoef vindt het een goed idee dat wordt geprobeerd om een "zwaar beroep" te definiëren. Toch ziet ze nadelen: "We moeten juist nadenken over hoe we het werk minder langdurig zwaar kunnen maken. Zo'n predicaat "zwaar beroep", kan er juist voor zorgen dat je langer blijft hangen als dat een voordeel met zich meebrengt."
Willen mensen eigenlijk wel eerder met pensioen?
Het ontmoedigen van het vroegpensioen is gelukt, want de gemiddelde pensioenleeftijd loopt sinds het afschaffen van de VUT op. Sterker nog, het aantal mensen dat doorwerkt na het bereiken van hun AOW-leeftijd neemt zelfs toe.
Daar heeft de tijdelijke, fiscaal aantrekkelijke RVU geen verandering in aangebracht. Van 2021 tot 2024 maakten 27.000 mensen gebruik van de regeling, meldt het ministerie van Sociale Zaken.
Dat de regeling niet zo veel wordt gebruikt zegt niet zo veel, denkt Knoef. Het betekent niet dat er geen behoefte is aan eerder stoppen met werken. "Het kan ook betekenen dat het voor mensen met een relatief laag inkomen nog steeds niet financieel haalbaar is om drie jaar te moeten leven van een uitkering ter hoogte van een AOW."
Ze maakt zich zorgen mensen met een zwaar beroep en wijst op UWV-cijfers over toenemend verzuim bij 60-plussers. Ook het feit dat de gezonde levensverwachting van rijkere en armere Nederlanders steeds verder uit elkaar loopt, baart haar zorgen.
Toch denkt zij aan een andere oplossing: "Werkgevers moeten samen met werknemers op zoek naar passend werk en duurzame inzetbaarheid."
Wat gaat er nu gebeuren?
GroenLinks-PvdA en de SP willen dat de RVU wordt verlengd, zodat het voor werkgevers aantrekkelijk blijft om mensen eerder te laten vertrekken. Minister Van Hijum van Sociale Zaken heeft aangegeven niet afwijzend tegenover dit plan te staan.
Desondanks staan er meerdere stakingen gepland. Er wordt dus geen politie ingezet bij Feyenoord - Ajax en op 10 september staken de gemeentelijke bus- en tramchauffeurs. Een dag later zijn de NS en het streekvervoer aan de beurt.
