Ismail Haniyeh: terrorist voor het Westen, verzetsheld voor veel Palestijnen
De hoogste leider van Hamas, Ismail Haniyeh, is gedood in de Iraanse hoofdstad Teheran. Deze politieke leider van Hamas wordt door Israël verantwoordelijk gehouden voor de grote aanval op 7 oktober. Hij speelde jarenlang een vooraanstaande rol in de militante beweging en was de laatste maanden een van degenen die namens Hamas onderhandelden met Israël.
Ismail Haniyeh wordt een veelgehoorde naam in 2006 als hij de Hamasbeweging bij verkiezingen naar een overwinning leidt op de veel bekendere Fatah-partij, die meer dan tien jaar de meerderheid had in het parlement van de Palestijnse Autoriteit.
Maar zijn afkomst geeft weinig aanleiding om te verwachten dat hij in die positie zou komen. Hij wordt in 1962 geboren in het vluchtelingenkamp Shati, in Noord-Gaza. Zijn ouders komen uit de nu Israëlische stad Ashkelon. Zij zijn gevlucht in 1948, na de stichting van de staat Israël. In totaal zijn toen zo'n 700.000 Palestijnen gevlucht of verdreven.
Op 21-jarige leeftijd voegt hij zich bij een islamitische studentenbeweging, die zal opgaan in Hamas. Hij studeert af in 1987, het jaar van de eerste intifada - de opstand tegen de Israëlische bezetting - en van de oprichting van Hamas.
Verboden beweging
Hamas komt snel in het vizier van de Israëlische inlichtingendiensten. In 1988 pakt Israël Haniyeh op, net als veel andere leden van de militante beweging, waarvan de politieke ideologie is gebaseerd op de sharia, de islamitische wet. Eind jaren 80 wordt hij tweemaal achter de tralies gezet wegens lidmaatschap van de door Israël verboden beweging.
Na zijn vrijlating wordt Haniyeh samen met andere prominente Hamasleden naar Libanon gedeporteerd. Maar hij komt snel weer terug en groeit naar een leidende positie binnen de beweging tijdens de Tweede Intifada in 2001.
Twee jaar later ontsnapt hij aan de dood bij een gerichte Israëlische raketaanval op het kantoor van Hamas-oprichter Ahmed Yassin, waarvan Haniyeh inmiddels hoofd is. Door veel mediaoptredens krijgt hij een gematigde reputatie, maar Hamas blijft controversieel: enerzijds een populaire beweging die op dat moment veel doet aan liefdadigheid in de Gazastrook, anderzijds een terroristische groepering die bloedige zelfmoordaanslagen niet schuwt.
Haniyeh wordt premier van het Palestijns Gezag na de verkiezingsoverwinning in 2006, maar president Abbas ontslaat hem als Hamas de macht grijpt in Gaza. Hij blijft wel de feitelijke leider in de Gazastrook.
In 2017 wordt hij verkozen tot hoofd van het politieke bureau van Hamas en verhuist hij naar Qatar, waar meer Hamasleiders wonen. In 2021 wordt hij herkozen. In 2018 plaatst Washington hem op de terrorismelijst.
De laatste jaren was er veel kritiek op Haniyeh wegens zijn vermeende welstand, die nogal in tegenstelling zou zijn met de armoede die al jaren in Gaza heerst.
Volgens het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken had Haniyeh een persoonlijk fortuin van miljarden dollar, maar onafhankelijke deskundigen zeggen dat daar geen bewijs voor is.
Wel schreef The Washington Post dat de Hamasleider toegang had tot een uitgebreid financieel netwerk. De krant citeert bronnen die zeggen dat Hamas honderden miljoenen dollars verdient aan belastingen op import van goederen naar Gaza, smokkelactiviteiten en financiële steun uit Iran.
Het past in het beeld van het regime van Hamas, dat in Gaza de bevolking met harde hand onderdrukt en zich op grote schaal schuldig maakt aan corruptie.
Opmerkelijke reactie dood zoons
In april werden Haniyehs zoons door Israël gedood bij een luchtaanval. Hij kwam toen met een opvallende reactie.
"Het bloed van mijn kinderen is niet waardevoller dan het bloed van de kinderen van het Palestijnse volk", zei hij tegen Al Jazeera nadat hij had vernomen dat zijn zoons en meerdere kleinkinderen waren gedood. "Alle martelaren van Palestina zijn mijn kinderen."
In onderstaande video kijken omstanders naar de auto waarin drie zoons en vier kleinkinderen van Haniyeh werden gedood:
Ondanks de controverses bleef Haniyeh voor veel Palestijnen een verzetsheld. Zijn geloofwaardigheid werd voor hen alleen maar versterkt door de Israëlische bevestiging dat de aanval op zijn zoons doelgericht was. Maar vooral zijn reactie op dat grote persoonlijk verlies zal door de Palestijnen lang herinnerd worden.
Meer weten over Hamas? Lees erover in onze special:
