Britse verkiezingen: 'Dit kan een historische overwinning worden voor Labour'
John Curtice is een bekend gezicht voor de volgers van de Britse politiek. Hij is hoogleraar aan de Universiteit van Strathclyde in Schotland en doet al decennia onderzoek naar het stemgedrag van de Britse kiezers. Curtice geldt als dé autoriteit op dit gebied.
Bij elke Lagerhuisverkiezing presenteert hij de eerste exitpoll na het sluiten van de stembureaus. Door het districtenstelsel (zie kader) is het notoir moeilijk te peilen hoeveel zetels de partijen exact in de wacht slepen. Toch zijn de exitpolls van verkiezingsgoeroe Curtice, die alle Britse media vandaag gebruiken, verrassend nauwkeurig en wijken ze nauwelijks af van de uiteindelijke uitslag. Met de NOS deelt hij zijn verwachtingen voor de verkiezingen van vandaag.
"We koersen af op een overwinning voor de Labour-partij, die op zijn minst een ruime meerderheid in zetels gaat halen", zegt Curtice. "Het kan zelfs een historisch grote verkiezingsoverwinning worden. De peilingen zien er bijzonder slecht uit voor de Conservatieven."
De regeringspartij van premier Sunak schommelt in peilingen rond 20 procent, het laagste niveau sinds de Eerste Wereldoorlog. De Tories hebben nu nog 344 zetels, maar Curtice sluit niet uit dat ze er minder dan honderd overhouden. "De Conservatieven bestaan al sinds 1834. Hun slechtste resultaat dateert uit 1906, toen ze 156 zetels haalden. De kans dat ze onder dat getal duiken is best groot."
De oorzaken voor het verwachte verlies hebben zich volgens de kenner opgestapeld. "Eén Conservatieve premier, Boris Johnson, was gedwongen af te treden vanwege dubieus ethisch gedrag. Zijn opvolger Liz Truss moest binnen een paar weken aftreden vanwege haar economische incompetentie. De Britse kiezers zal ze dat niet zo makkelijk vergeven en de Conservatieven hebben moeite om dat negatieve imago van zich af te schudden."
Dat ontdekte ook correspondent Fleur Launspach bij bezoeken in het land. In deze video legt ze uit waar de verkiezingen over gaan en wat kiezers bezighoudt:
Waar de Conservatieven een zwarte verkiezingsnacht tegemoet gaan, kan Labour hopen op een droomresultaat. De grootste overwinning tot nu toe was onder Tony Blair in 1997, met 418 zetels. Keir Starmer zou dat wel eens kunnen overtreffen. Opvallend, want hij is lang niet zo charismatisch als Blair.
"In deze verkiezingen zijn de leiders van beide grote partijen verre van charismatisch", beaamt Curtice. "Dit is misschien wel de saaiste verkiezingscampagne sinds de jaren 50. Labour scoort hoog in de peilingen juist door de impopulariteit van de Conservatieven."
Corona als keerpunt
Voor de Tories was de coronapandemie het keerpunt. Terwijl de Britten zich aan strenge lockdownmaatregelen moesten houden en niet eens de hand mochten vasthouden van stervende coronapatiënten, werd in regeringsgebouwen feestjes gevierd. "Partygate raakte veel Britten diep", zegt Curtice. "Daarna kwam Liz Truss, die met haar beleid een crisis in de markten uitlokte. Geen regering kan zoiets overleven."
Kiezers hebben het vertrouwen in hun politici verloren, stelt Curtice vast. En niet alleen door schandalen als partygate. De hoogleraar verwijst naar onderzoeken waaruit blijkt dat 45 procent van de kiezers niet meer gelooft dat de regering de belangen van het land stelt boven die van hun partij.
Hij somt op: "De levensstandaard is achteruit gehold. Het bruto nationaal product per hoofd van de bevolking is lager dan vijf jaar geleden. De economie stagneert, de openbare voorzieningen functioneren niet, de wachtlijsten in de zorg zijn enorm, terwijl de belastingdruk recordhoogtes heeft bereikt. Dit zie je terug in de stemming van het electoraat dat steeds verder wegdrijft van de Conservatieven."
En Brexit?
Opvallend afwezig deze campagne is Brexit, wat vijf jaar geleden nog hét thema was. Ook veel Labour-aanhangers stemden bij het referendum in 2016 voor het verlaten van de Europese Unie, terwijl hun partij tegen was. Bij de laatste verkiezingen switchten die kiezers naar de Conservatieven.
"Labour kwam tot de conclusie dat ze daarom maar beter over Brexit konden zwijgen", verklaart Curtice de afwezigheid van Brexit in de campagne. "De Conservatieven hebben het óók niet over Brexit, omdat het niet het succes is geworden waarop ze gehoopt hadden."
