Onderzoek: IJslandse vulkaanuitbarstingen kunnen decennialang aanhouden

De reeks vulkaanuitbarstingen die momenteel plaatsvindt in IJsland kan nog decennialang aanhouden en een bedreiging blijven vormen voor de dichtstbevolkte regio en de infrastructuur van het land. Dat blijkt uit nieuw onderzoek dat is gepubliceerd in wetenschappelijk tijdschrift Terra Nova.

De reeks uitbarstingen begon in 2021 op het schiereiland Reykjanes, zo'n 55 kilometer ten zuidwesten van de hoofdstad Reykjavik. Sinds afgelopen december zijn er vijf uitbarstingen geweest.

Vanwege de aanhoudende uitbarstingen werd in maart de noodtoestand uitgeroepen op Reykjanes, waar onder meer de internationale luchthaven van Reykjavik en meerdere elektriciteitscentrales gevestigd zijn.

In IJsland komt veel vulkanische activiteit voor maar op het schiereiland Reykjanes had al 800 jaar geen vulkaanuitbarsting plaatsgevonden. Destijds hield de actieve periode ook decennialang aan.

Lavamonsters

Voor het onderzoek analyseerden wetenschappers aardbevingsgegevens van de afgelopen drie jaar en namen ze lavamonsters van verschillende locaties. Daaruit bleek dat het lava van de verschillende uitbarstingen uit dezelfde magmakamer komt. Deze kamer zit op een diepte van negen tot elf kilometer, is tien kilometer breed en zou tussen 2002 en 2020 zijn gevormd.

Het onderzoeksteam concludeert hieruit dat de huidige reeks uitbarstingen het begin kan zijn van een lange periode, maar durft niet te zeggen hoelang. "De natuur is nooit regelmatig", zegt een auteur van het onderzoek. "We weten niet hoelang of hoe vaak het zal doorgaan in de komende tien of zelfs honderd jaar. Er zal een patroon ontstaan, maar de natuur kent altijd uitzonderingen en onregelmatigheden."

Land van vulkanen

Het kustplaatsje Grindavik raakte door de uitbarstingen praktisch onbewoonbaar voor de 4000 inwoners. "De regering heeft het grootste deel van de woningen in Grindavik opgekocht voor 51,5 miljard IJslandse kronen (ongeveer 370 miljoen dollar) omdat de stad onbewoonbaar is", zegt Snorri Valsson, een woordvoerder van het ministerie van Cultuur en Bedrijfszaken.

IJsland ligt op de Mid-Atlantische Rug, de tektonische plaatgrens waar de Noord-Amerikaanse en Euraziatische platen uit elkaar bewegen. Vulkaanuitbarstingen komen daardoor vaak voor in IJsland. Een uitbarsting van de vulkaan Eyjafjallajökull in 2010 leidde tot een grote verstoring van het vliegverkeer omdat de vulkaan veel as en rook in de atmosfeer spuwde.