'Omvolking' uitgelegd: achtergrond van de racistische complottheorie
Het is een term die de laatste tijd geregeld opduikt in het publieke debat: 'omvolking'. Beoogd PVV-minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp Reinette Klever nam in haar hoorzitting geen afstand van de term. Marjolein Faber, beoogd minister van Asiel en Migratie, deed dat vandaag wel.
Faber gebruikte de term in 2020 in een debat in de Eerste Kamer. Ze zei in haar hoorzitting "volledig afstand" te nemen van de term en de commotie erover te begrijpen.
De omvolkingstheorie
Wat houdt die term in? De omvolkingstheorie draait om het idee dat door een bewuste strategie van een elite, immigranten en vooral mensen van kleur de "blanke" westerse cultuur verdringen. De AIVD noemt dit een "feitelijk onjuiste complottheorie" en waarschuwde in 2017 voor de opkomst van aanhangers ervan.
Het woord 'omvolking' is een vertaling van het Duitse Umvolkung, een term die in de jaren 30 van de vorige eeuw door de nazi's werd geïntroduceerd. Zij waren juist voorstanders van 'omvolking'; ze wilden alle inheemse bewoners van de veroverde gebieden 'germaniseren', om zo 'het Germaanse ras' te laten groeien en 'Lebensraum' te geven. Ze deden dat in de Tweede Wereldoorlog door de Joden uit te moorden en de Slavische volkeren ondergeschikt te maken en te verdrijven.
De theorie die in het afgelopen decennium is opgekomen, draait om het idee dat de westerse bevolking wordt vervangen door migranten. Aanhangers van de omvolkingstheorie geloven dat een elite opzettelijk immigratie van met name moslims nastreeft. De oorspronkelijke 'blanke' bevolking zou hierdoor langzaam worden vervangen door een 'invasie' van migranten. Linkse politici zouden hier belang bij hebben; het zou hen meer potentiële kiezers opleveren.
Gebruik van het begrip
De term 'omvolking' werd rond 2011 populairder door het boek Le grand remplacement van de radicaal-rechtse Fransman Renaud Camus. Hij schreef daarin dat autochtone Fransen binnen twee generaties worden vervangen door Afrikanen en Arabieren. Ook begon hij een beweging tegen 'omvolking'.
Tot op de dag van vandaag wordt de theorie uit het boek gedeeld, in binnen- en buitenland. Ook door politici. Betoogd wordt dat de zogenoemde great replacement, de grote vervanging, een bewuste strategie is.
Huidig Kamervoorzitter Martin Bosma (PVV) introduceerde het begrip in de Nederlandse politiek. Sinds 2015 sprak hij er meermaals over, waarbij hij de indruk wekte dat 'omvolking' een evidente waarheid is: "Het is geen theorie, het is gewoon wat een blind paard kan zien".
In 2020 kreeg een opmerking over 'omvolking' van Marjolein Faber (PVV) in een Eerste Kamerdebat met premier Rutte veel aandacht. Faber zei destijds: "Er wordt een agenda uitgerold van antisemitisme, terrorisme en omvolking".
Vandaag zei Faber dat ze zorgen heeft over de demografische veranderingen in ons land, maar dat ze er "geen enkele moeite" mee heeft om de term terug te nemen. "Ik realiseer me dat het gebruik van de term onjuist en ongewenst is, vanwege de verschrikkelijke connotatie met het verleden die het met zich meebrengt", zei ze.
Nieuwsuur maakte in 2022 deze uitlegvideo over 'omvolking':
Veel extreemrechtse terroristen halen de racistische omvolkingstheorie aan als motief voor hun daden. Zoals de Noor Anders Breivik, die in 2011 een bloedbad aanrichtte op het eiland Utøya en in de Noorse hoofdstad Oslo. Ook de daders van de aanslagen in Christchurch (2019), El Paso (2019) en Buffalo (2022) spraken van 'omvolking' in hun manifest.
Rapport Verenigde Naties
Aanhangers van de omvolkingstheorie halen vaak een rapport aan van de Verenigde Naties uit 2000, met de titel Replacement Migration. Ook Faber deed dat in de Algemene Politieke Beschouwingen en vertaalde Replacement Migration als 'omvolking'.
De vertaling is onjuist. In het rapport beschreven onderzoekers wat er nodig is om de destijds verwachte bevolkingskrimp in westerse landen en de gevolgen daarvan tegen te gaan. Het rapport is na publicatie nooit omgezet in beleid en het woord 'omvolking' komt in het hele rapport niet voor.
