Vlaanderen slaat rechtsaf, Wallonië naar links: hoe bestuurbaar blijft België?

• 

  Aïda Brands

  redacteur Brussel

Nog twee dagen en dan gaat België naar de stembus. De Belgen houden zondag niet alleen de verkiezingen voor het Europees Parlement, ze stemmen ook voor hun eigen regeringen. Het radicaal-rechtse Vlaams Belang zal volgens de peilingen de grootste worden in Vlaanderen.

Maar in het Franstalige deel van het land stemmen de Walen veel liever extreem-links dan rechts. Het belooft weinig goeds voor de formatie van een nieuwe regering.

Nog altijd staat het wereldrecord voor langste regeringsonderhandelingen op naam van België. In 2011 duurde het 541 dagen voordat er een nieuwe federale regering was. De huidige regering had ook bijna 500 dagen nodig om een akkoord te sluiten.

Rechts, rechtser, rechtst

Niet alleen stemmen de Vlamingen rechtser, de twee grootste partijen zijn ook nog eens separatistisch. Zowel Vlaams Belang als de conservatief rechtse N-VA wil dat Vlaanderen zich afsplitst van België.

Toch is dit niet de belangrijkste reden dat Vlamingen stemmen voor deze partijen. Veel mensen vinden dat er te veel geld gaat naar Wallonië, maar om daadwerkelijk op eigen benen verder te gaan gaat veel Vlamingen te ver.

Vlaams Belang is al een paar keer heel groot geworden, maar desondanks heeft de partij nog nooit bestuurd. In België hebben ze een 'cordon sanitaire', wat betekent dat geen enkele politieke partij samenwerkt met extreemrechts. Maar als Vlaams Belang en de N-VA zondag samen meer dan de helft van de zetels van het Vlaamse parlement behalen, is het de vraag of de N-VA de deur dicht kan houden.

De Belgische politicoloog Dave Sinardet legt de politieke situatie in zijn land uit:

Het belangrijkste thema voor veel Vlamingen is migratie. Voor Walen zijn koopkracht en werkgelegenheid de belangrijkste onderwerpen, thema's die van oudsher het stempel 'links' krijgen.

De verschillen tussen Wallonië en Vlaanderen lijken in de peilingen alleen maar groter te worden. Waar in Vlaanderen de radicaal-rechtste partij Vlaams Belang de grootste lijkt te worden, wordt er in het Franstalige gebied vooral links gestemd.

De Parti Socialiste (PS) heeft altijd de dienst uitgemaakt in Wallonië. Maar de afgelopen jaren weet de extreemlinkse partij PTB steeds meer stemmen weg te snoepen van de socialisten.

Volgens Geoffrey Grandjean, politicoloog aan de universiteit van Luik, weegt het industriële verleden van Wallonië nog altijd mee bij het stemgedrag. "De vakbonden spelen hier nog altijd een grote rol, in tegenstelling tot Vlaanderen, waar een meer liberale economie is ontstaan."

Zes parlementen

Maar het zijn niet alleen de verschillende politieke kleuren die België zo complex maken. België heeft heel veel regeringslagen. Zo heb je een Waals, Brussels en Vlaams parlement naast een federaal parlement. Dan zijn er nog de taalgemeenschappen, waardoor België al met al zes parlementen heeft. Het maakt het formeren van een federale regering er niet makkelijker op.

Hier wordt gekscherend gezegd dat als je de complexe Belgische politiek begrijpt, het je niet goed is uitgelegd. Doordat de verschillen tussen de Walen en Vlamingen zo groot zijn, worden ze het op landelijk niveau eigenlijk nooit eens. De afgelopen jaren hebben landelijke dossiers zoals het klimaatbeleid en de overheidsfinanciën vrijwel stilgelegen.

Maar het heeft ook voordelen. Veel beslissingen, zoals bijvoorbeeld over het onderwijs, worden in België regionaal genomen, dus bijvoorbeeld door het Waalse of Vlaamse parlement. Dat betekent dat het land niet komt stil te liggen als er geen federale regering is en de politiek eigenlijk altijd wel 'door kabbelt'.