Italiaanse journalisten staken tegen politieke inmenging: 'Nog nooit zo erg geweest'

• Heleen D'Haens

  correspondent Italië

Kijkers van het TG1, het journaal van de Italiaanse omroep RAI, kregen vandaag alleen een ingekorte versie van het programma te zien. Slechts enkele journalisten kwamen naar de redactie, de rest bleef thuis uit protest.

Reden voor de grootscheepse staking is de politieke inmenging bij de journalistieke programma's van de RAI. Die is volgens de journalisten sinds het aantreden van de radicaal-rechtse regering-Meloni tot zorgwekkende hoogten gestegen.

"Italië is nog geen Hongarije, maar de trend is zorgwekkend", stelt vakbondsleider Daniele Macheda.

Censuur

Hoe die politieke beïnvloeding in de praktijk gaat, werd bijvoorbeeld duidelijk in het bekende praatprogramma Chesarà enkele weken geleden. Naar aanleiding van de Italiaanse Bevrijdingsdag had de redactie schrijver Antonio Scurati uitgenodigd om een zelfgeschreven tekst voor te dragen. De tekst die Scurati van tevoren aanleverde was bijzonder kritisch over premier Meloni en haar omgang met het fascistische verleden van Italië.

Dat viel niet goed bij de top van de omroep. Een dag voor de opnames vernam de presentatrice van Chesarà dat het contract van Scurati was geannuleerd, en dat de schrijver dus niet meer welkom was.

Wie exact het contract liet annuleren is nog steeds niet duidelijk. Maar de presentatrice nam uit woede contact op met Scurati en vroeg of ze zijn tekst alsnog mocht voorlezen. Dat fragment van het programma wordt sindsdien druk gedeeld op sociale media.

Politieke leiding

Politieke invloed op de RAI is niet nieuw: de Italiaanse omroep werd altijd al in zekere mate politiek geleid. Elke nieuwe regering zet er nieuwe bestuurders neer, waardoor onvermijdelijk ook de journalistieke koers van het bedrijf per regering verandert.

Traditioneel sluit het journaal op RAI 1 meer aan bij het beleid van de regering, terwijl het journaal van RAI 3 eerder links georiënteerd is. Kijkers weten dat. Maar zo flagrant als de laatste tijd is de politieke inmenging nog nooit geweest, zeggen de stakers.

Politiek verslaggever Enrica Agostini somt ter illustratie enkele situaties op die zij zelf meemaakte. "Toen de ex-vriend van premier Meloni seksistische opmerkingen had gemaakt tegen vrouwelijke collega's, mochten wij daar niet over berichten. Toen minister van Landbouw Lollobrigida, tevens de zwager van Meloni, een trein liet stoppen waar geen halte was om op tijd te zijn voor een afspraak, mochten wij daar niet over berichten."

Pas na urenlange druk van de redactieraad op de directie werd het journalisten toegestaan om er aandacht aan te besteden, herinnert Agostini zich.

De journaliste vertelt haar verhaal trillend, duidelijk geëmotioneerd. "Ik ben maar een verslaggever, geen bekende presentatrice. Op dit moment word ik beschermd omdat ik in de redactieraad zit, maar het zou zomaar kunnen dat ik later ontslagen word omdat ik deze dingen openlijk heb gezegd."

Meer vaste contracten

Concreet vragen de stakers vandaag aan de top van de RAI om bij conflicten met de regering juist de kant van de journalisten te kiezen. "En we willen betere contracten voor de journalisten", vertelt vakbondsleider Daniele Machese.

Uit financiële overwegingen worden de journalisten die met pensioen gaan allemaal vervangen door freelancers. "Collega's die niet zeker zijn van hun baan, zijn eerder geneigd om de koers van de leiding trouw te volgen. Dat hangt allemaal samen", aldus Machese.

Het bestuur van de RAI heeft alleen schriftelijk gereageerd op de aantijgingen van de stakende journalisten. In een verklaring schrijven de omroepbazen dat ze volop bezig zijn met hervormingen die het bedrijf klaar moeten maken voor de journalistieke uitdagingen van de toekomst, en dat er daarom geen geld is om nieuwe collega's een contract aan te bieden.

Over de journalistieke vrijheid staat in de verklaring dat de RAI "alles in het werk stelt om de pluriformiteit en de vrijheid van meningsuiting te beschermen". De journalisten nemen met die verklaring geen genoegen: zij zetten hun staking door tot morgenvroeg en beraden zich daarna op verdere acties.