Zorgen Oekraïense mannen in Nederland over gevolgen mobilisatiewet
Oekraïense mannen in Nederland maken zich zorgen over de gevolgen van de nieuwe mobilisatiewet in Oekraïne. Mannen tussen de 18 en de 60 jaar kunnen vanaf 18 mei geen paspoort of identiteitsbewijs meer aanvragen bij het Oekraïense consulaat.
Alleen als ze willen terugkeren naar Oekraïne worden ze geholpen. Dat heeft de regering in Kyiv vorige week bepaald, in de hoop gevluchte landgenoten te motiveren om terug te komen en in het leger te vechten. Het land kampt met een tekort aan soldaten om tegen Rusland te vechten.
De afgelopen week stonden lange rijen voor het Oekraïense consulaat in Berlijn, Warschau en Praag. Honderden mannen hoopten nog een paspoort of ID te kunnen krijgen.
Meestal was dat tevergeefs en werden ze niet geholpen. Een aantal Oekraïners werd boos of emotioneel. "Ze laten me niet binnen, omdat ze bang zijn dat ik niet wegga tot ik mijn paspoort heb", zei een man in de rij in Warschau tegen persbureau AFP.
'Ik voel me staatloos'
In de rijen stonden ook Oekraïners die in Nederland verblijven, omdat het consulaat in Nederland sinds een jaar geen paspoorten meer vernieuwt. De 28-jarige Vladimir reisde naar Berlijn om een paspoort aan te vragen.
Vorige week werden zijn papieren gestolen in de metro. "Ik heb niks meer", zegt hij. Hij moest uren in een lange rij staan, maar niemand werd geholpen. "Ik kan niet meer aantonen dat ik in Nederland verblijf, maar ook geen nieuw paspoort aanvragen."
Voor zijn werk moet hij veel naar het buitenland reizen. Dat durft hij nu niet meer, uit angst dat de politie hem staande houdt. Ook in Nederland vermijdt hij het liefst de politie. "Ik voel me stateloos."
Voor een nieuw paspoort zou hij, sinds de maatregel is ingegaan, naar Oekraïne moeten. "Daar laten ze me nooit meer gaan". zegt hij. In het leger wil hij absoluut niet. "Ik heb al genoeg mensen zien sterven voor een oorlog waar ze nooit voor hebben gekozen."
De 21-jarige Herman vertelt dat zijn paspoort nog enkele jaren geldig is. "Maar ik maak me zorgen. Ik ben gevlucht om niet te sterven, maar nu kan ik geen nieuw rijbewijs en paspoort krijgen."
Verblijfsvergunning
Oekraïners in Nederland krijgen zolang de oorlog duurt geen verblijfsvergunning, maar een sticker, die ze samen met hun paspoort moeten laten zien wanneer de politie daarom vraagt. Dan hebben ze een zogenoemde beschermde status. Het ministerie van Justitie en Veiligheid onderzoekt nu wat het voor Oekraïners betekent als ze geen geldig paspoort meer hebben.
Niet alleen mensen die tijdens de oorlog naar het buitenland zijn vertrokken, worden geraakt door de wetgeving. "Sommige Oekraïners verlieten het land al in 1990, of 2000," vertelt de Poolse politicoloog en historicus Łukasz Adamski aan Radio Free Europe. "Deze wet zou alleen moeten gelden voor de Oekraïners die het land illegaal hebben verlaten."
Eerlijke behandeling
De maatregel kwam een week nadat president Zelensky een nieuwe wet had ondertekend die meer mankracht voor het leger moet opleveren. Deze mobilisatiewet bepaalt dat ook 25- en 26-jarigen nu kunnen worden opgeroepen voor militaire dienst. Voorheen gold de dienstplicht vanaf 27 jaar.
In Oekraïne zelf zijn de meningen over de mobilisatiewet verdeeld. Een deel van de bevolking begrijpt dat de mannen die in het buitenland wonen niet in het leger willen. Maar een ander deel vindt het oneerlijk dat mannen in Oekraïne geen keuze hebben en de mannen in het buitenland wel.
In een post op X omschrijft minister Koeleba van Buitenlandse Zaken de nieuwe maatregel als "eerlijke behandeling". "Een verblijf in het buitenland ontslaat een burger niet van zijn of haar verplichtingen aan het thuisland."
