Rechtszaak tegen Nederlandse Staat om PFAS-vervuiling
Elf organisaties, waaronder vakbonden van militairen en brandweervrijwilligers en actiegroep SchipholWatch, dagen de Staat der Nederlanden voor de rechter. Ze stellen de Staat aansprakelijk voor de verontreiniging en gezondheidsschade die worden aangericht door de giftige stof PFAS. Ze vinden dat de overheid haar zorgplicht onvoldoende vervult en verwijzen daarbij onder meer naar twee door de Verenigde Naties aangenomen resoluties over mensenrechten.
Vandaag is een dagvaarding van dik 150 pagina's in Den Haag afgegeven. De rechtszaak wordt namens de organisaties aangespannen door Knoops Advocaten, dat met een team van zes juristen, ondersteund door PFAS-deskundigen, bijna een jaar aan de zaak heeft gewerkt.
De dagvaarding bevat achttien vorderingen. De belangrijkste eisen zijn dat erkend wordt dat de Staat aansprakelijk is voor de PFAS-verontreiniging, verplicht wordt alle vervuiling op te ruimen en een landelijk gezondheidsonderzoek uitvoert.
De organisaties en hun deskundigen noemen de maatregelen die de Staat tot dusverre heeft genomen "volstrekt onvoldoende om het verontreinigingsprobleem aan te pakken". Knoops Advocaten ziet parallellen met de Urgenda-zaak. In 2019 werd de Staat door de Hoge Raad verplicht zich te houden aan de afspraken uit het Klimaatakkoord van Parijs. Net als toen worden de pijlen niet gericht op de industrie, maar op de Rijksoverheid.
Mensenrechten
Uniek in dit geval noemt advocaat Geert-Jan Knoops het feit dat VN-resoluties over mensenrechten worden aangeroepen. Hij denkt dat zijn zaak kansrijk is omdat de VN in 2022 een resolutie aannam waarin een schoon, gezond en duurzaam milieu wordt erkend als een mensenrecht. In maart 2023 volgde een nieuwe VN-resolutie, waarin het Internationaal Gerechtshof in Den Haag om advies wordt gevraagd over de vraag of het als een wettelijke plicht kan worden vastgelegd om de klimaatcrisis aan te pakken.
Sindsdien zijn in verschillende landen en internationale rechtbanken uitspraken gedaan die daarop voortborduren, onder andere bij het Europees Hof voor de Rechten de Mens en door hoge rechters in bijvoorbeeld Zweden en Australië. Nu is de tijd rijp om het ook in Nederland toe te passen, vindt Knoops.
Verschillenden redenen
De elf organisaties hebben verschillende motieven om mee te doen. De brandweerverenigingen doen mee omdat brandweermensen mogelijk langdurig besmet zijn met PFAS in blusschuim. Actiegroep SchipholWatch wijst op PFAS in de bodem rond Schiphol. Het Ouderennetwerk West-Friesland meent dat er een relatie is tussen PFAS en de slechte gezondheid van veel inwoners van het dorp Westwoud.
De Nederlandse Staat heeft drie maanden om aan alle eisen te voldoen. Als dat op 21 juli niet gebeurd is, gaat de rechtszaak daadwerkelijk van start.
